Pse apendiksi është shumë më i rëndësishëm se sa mendonim më parë

Ju mund të keni dëgjuar se astronautët kanë hequr apendiksin e tyre para se të largohen nga Toka. Pas të gjitha, njerëzit thonë se mund të jetosh pa këtë organ sepse ai nuk shërben për asgjë, por sa është e vërtetë kjo besim?

Le të fillojmë duke e vendosur atë. Apendiksi është një çantë e vogël, e formës gishtore, e vendosur aty ku zorra e hollë bashkohet me zorren e trashë, në cecum. Inflamacioni dhe infeksioni i apendiksit, i njohur si appendiciti, mund të çojë në shpërthimin e organit dhe infeksionin e përhapur (peritoniti). Nëse nuk trajtohet, mund të bëhet jetëshkurtues.

Në disa misione afatgjata në zona të largëta dhe të izoluar – si Antarktika ose hapësira jashtë tokës – pjesëmarrësit më parë duhet të kalonin një operacion heqjeje të apendiksit (appendektomi) para nisjes. Kjo justifikoheshin me aksesin e kufizuar në institucionet mjekësore dhe vështirësitë në evakuimin e njerëzve nga këto zona të largëta në rast emergjence mjekësore.

Heqja e apendiksit para nisjes eliminoi çdo rrezik për appendicit dhe komplikacionet e saj gjatë misionit, duke ndihmuar kështu për të siguruar sigurinë dhe mirëqenien e atyre që janë përfshirë. Duket se nuk kishte asnjë disavantazh, megjithatë tani e dimë që kjo nuk është e vërtetë.

Një organ i mbetur

Për paraardhësit tanë, apendiksi me shumë mundësi evoluon për t’u ndihmuar në tretjen e një diete të pasur me perime të papërpunuara dhe celulozë, ashtu siç bën ende në shumë mamifera herbivorë. Mijëra vjet më parë, ai do të funksiononte si një zgjerim i cecumit, i përfshirë në tretjen bakteriale të materialeve fibrozë të bimës.

Ndërsa dieta njerëzore u diversifikua, duke u bërë më e pasur me proteina shtazore dhe ushqime të gatuara ose të fermentuara më të tretshme, u bë më pak e nevojshme një cecum e madhe dhe një apendiks funksional për tretjen e celulozës. Si rezultat, apendiksi njerëzor u zvogëlua në madhësi dhe humbi funksionin e tij fillestar tretës. Për këtë arsye, ai është konsideruar prej kohësh një organ i mbetur, një pjesë e trupit që ishte e dobishme në atë kohë por që ne mund ta bëjmë pa sot.

Megjithatë, ndërsa nuk shërben më qëllimit të tij origjinal, tani e dimë që apendiksi ka evoluar funksione të reja që janë thelbësore për shëndetin e njeriut.

Lexo më shumë: Kanceri i apendiksit po rritet mes të rinjve – studim i ri

Një rregullator i mikrobiomës

U tregua se apendiksi është një komponent i rëndësishëm i funksionit imunitar, veçanërisht në fillim të jetës. Ai vepron si një organ limfoid i ngjashëm me pikat e Peyer në zorrë, dhe kontribuon në maturimin e limfociteve B (një lloj qelize të bardhë gjaku) dhe prodhimin e antitrupave (lloji A i imunoglobulinës), të cilat janë thelbësore për kontrollin e dendësisë dhe cilësisë së mikrobiotës së zorrës.

Përveç kësaj, vetë apendiksi përmban një mikrobiotë shumë të ndryshme dhe të larmishme, duke përfshirë bakteriet si Firmicutes, Proteobacteria, Bacteroidetes, Actinobacteria, dhe Fusobacteria. Kjo shumëllojshmëri është e ndryshme nga pjesët e tjera të traktit gastrointestinal, duke sugjeruar një rol të specializuar.

Heqja e apendiksit është lidhur me një ulje të shumëllojshmërisë së bakterieve të dobishme që prodhojnë acide yndyrore të shkurtër, duke përfshirë Roseburia, Barnesiella, Butyricicoccus, Odoribacter dhe Butyricimonas. Kjo ulje e shumëllojshmërisë mikrobiologjike mund të çojë në dysbiosis të zorrëve, dhe potencialisht të rrisë ndjeshmërinë ndaj sëmundjeve të ndryshme.

Appendektomia gjithashtu është lidhur me një rritje të diversitetit fungal në zorrë. Ky ndryshim në ekosistemin mikrobial sugjeron që apendiksi mund të luajë një rol në ekuilibrin midis popullatave bakteriale dhe fungale, duke vepruar potencialisht si një depo e mikrobiotës së zorrëve që ripopullon kolonën pas ekspozimit ndaj patogjenëve ose trajtimit me antibiotikë.

Apendiksi mund të luajë një rol të mëtejshëm në mbrojtjen e sistemit gastrointestinal nga patogjenët invazivë. Kjo do të shpjegonte pse heqja kirurgjikale e apendiksit është shoqëruar me një parashikim më të keq për infeksionin e përsëritur me Clostridioides difficile, dhe një rrezik të rritur të sëmundjes inflamatore të zorrëve dhe kolitit ulcerativ.

Madje mund të lidhet edhe me rritjen e incidencës së kushteve të tjera si sëmundja e zemrës dhe sëmundja e Parkinsonit. Roli i apendiksit në ruajtjen e diversitetit mikrobial duket se është kritik për shëndetin e përgjithshëm.

Më shumë informacion: Eksplainer: çfarë është mikrobiota e zorrëve dhe si ndikon në mendje dhe trup?

Çfarë rreth astronautëve?

Megjithëse heqja e apendiksit deri kohët e fundit ishte një procedurë shumë rutinë, ne nuk mund të injorojmë rreziqet e saj potenciale.

Së pari, ekzistojnë rreziqet e inherentë të çdo operacioni – infeksionet pasoperatore mund të ndodhin në çdo procedurë kirurgjikale, dhe apendektomia nuk është përjashtim. Hemorragjia është një komplikacion tjetër i mundshëm që mund të shfaqet gjatë ose pas heqjes, dhe në raste të rralla, gjakderdhja pasoperatore mund të kërkojë transfuzione gjaku. Për më tepër, një apendektomi zakonisht kryhet nën anestezi të përgjithshme, e cila mbart vetë një sërë rreziqesh shtesë.

Por siç pamë sapo, apendiksi gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në rregullimin e mikrobionit të zorrëve, duke kontribuar në diversitetin e tij. Kjo është arsyeja pse heqja si një masë parandaluese nuk rekomandohet më për astronautët. NASA është e vetëdijshme se rreziqet potenciale të lidhura me një ndërhyrje të tillë tejkalojnë përfitimet e saj, dhe preferon të përqendrohet në ruajtjen e shëndetit të përgjithshëm të astronautëve duke ofruar mbështetjen mjekësore të nevojshme gjatë misioneve hapësinore.