Pse humbja prej 34 miliardë dollarësh e Elon Musk nuk ishte aq e madhe – dhe çfarë na tregon për filantropinë e të pasurve të jashtëzakonshëm

Pas një rënie të ashpër në çmimin e aksioneve të Tesla-s, media raportuan se personi më i pasur në botë, Elon Musk, kishte “humbur” US$34 miliardë (£25 miliardë) në një ditë. Ky shifër tejkalon PBB-në vjetore të vendeve si Islandës, Jamaicës ose Mauritiusit. Fitimi ose humbja edhe e 0.001% të asaj pasurie do të ishte një ndryshim i madh në jetë për shumicën e njerëzve.

Por, kjo “humbje” është plotësisht nominale. Një rënie në çmimet e aksioneve do të thotë që Musk është në mënyrë teknike më pak i pasur. Nëse çmimet rimëkëmben, edhe pasuria e tij neto rritet përsëri.

Ndërsa një volatilitet i tillë mund të shkatërrojë investitorët më të vegjël që varen nga portofolët e tyre, ai është një tipar i përsëritur i pasurisë së jashtëzakonshme. Mendoni për rënien US$100 miliardë në pasurinë e CEO-së së Meta, Mark Zuckerberg, gjatë pivotit të tij në Metaverse, ose për rënien prej US$18 miliardë që përjetoi themeluesi i Microsoft-it, Bill Gates, gjatë krizës financiare të vitit 2008.

Këto lëvizje të çmimeve të aksioneve mund të ulin vlerën neto të miliarderëve në letër, por rrallë ndikojnë në stilin e tyre të jetës. Ato megjithatë kanë rëndësi në filantropi. Këtu, koha është gjithçka. Sa më i lartë të jetë çmimi i aksioneve në momentin e dhurimit, aq më shumë përfitim tatimor, dhe aq më shumë kapital reputacioni që mund të sigurohet.

Kjo ngre pyetje më të thella rreth mënyrës sesi janë strukturuar motivimet filantropike, dhe kush përfundimisht përfiton.

Merrni lajmet tuaja nga ekspertë të vërtetë, drejtpërdrejt në kutinë tuaj të postës. Regjistrohuni në buletinin tonë të përditshëm për të marrë të gjitha mbulimet më të fundit të The Conversation UK për lajme dhe kërkime, nga politika dhe biznesi deri te arti dhe shkenca.

Megjithëse filantropia shpesh lidhet me gjestari, trashëgimi ose përgjegjësi morale, këto janë vetëm pjesë e pamjes. Kjo është veçanërisht e vërtetë kur bëhet fjalë për dhurime të mëdha nga të pasurit jashtëzakonisht të pasur.

Në vend të kësaj, nga këndvështrimi i këshillimit të pasurisë, një nga motivimet më strategjikisht të vlefshme (por më pak të diskutueshme publikisht) është menaxhimi i taksave. Dhe, ndërsa shumë mendojnë se filantropia do të thotë dhënie parash, sistemet tatimore shpesh inkurajojnë dhënien e aseteve të vlerësuara, veçanërisht aksioneve, në vend të kësaj.

Siç ilustron një shembull i punuar nga Bank of America, një dhurim prej 50,000 dollarësh në aksione të vlerësuara mund të ofrojë lehtësira tatimore prej pothuajse 10,000 dollarësh mbi përfitimet tatimore të dhurimit të së njëjtës shumë në para.

Pse është kjo? Së pari, ekziston potenciali për një zbritje tatimore të barabartë me vlerën e tregut të drejtë në momentin e dhurimit. Vlera e asetit në momentin e dhurimit është e rëndësishme për zbritjen tuaj tatimore, jo ajo që keni paguar në të vërtetë për të ose nëse vlera e tij do të bjerë në të ardhmen.

Për më tepër, ka mundësi për të ulur edhe taksat e tjera. Kjo përfshin taksat mbi fitimet kapitale ose taksat e trashëgimisë, e cila është e ilustruar në themelimin e një nga fondacionet më të mëdha në botë, fondacioni Ford dhe përdorimin e tij si një mjet për të menaxhuar taksën e trashëgimisë dhe për të ruajtur kontrollin korporativ.

Por përfitimet e dhënies së aksioneve dhe aseteve të tjera të vlerësuara nuk janë vetëm financiare. Për dhuruesit me profil të lartë, filantropia shërben gjithashtu si një mjet i fuqishëm për formësimin e perceptimeve publike, duke projeksionuar imazhe të virtytit qytetar, udhëheqjes morale dhe përgjegjësisë shoqërore. Kjo u lejon atyre të konvertojnë një formë të kapitalit, si pasuri financiare, në të tjera – status social, ndikim kulturor ose legjitimitet simbolik.

Asetet e paqëndrueshme, të vlerësuara dhe shpesh të lidhura mund të çlirohen dhe të kthehen në diçka shumë më të qëndrueshme – një trashëgimi filantropike. Edhe nëse çmimet e aksioneve bien pas dhurimit, dhuruesi tashmë ka siguruar të dy përfitime të konsiderueshme tatimore dhe një imazh të qëndrueshëm filantropik.

Menaxhimi i taksave është një shqetësim i gjatë në filantropi, veçanërisht në lidhje me fondacionet filantropike. Por është në të vërtetë fondet e këshilluara nga donatorët (DAFs) që tani kërkojnë një vështrim më të afërt pasi janë vërtet “depove të pasurisë”. Duke qenë një nga mjetet me rritjen më të shpejtë për filantropinë, DAFs veprojnë si “llogari dhurimi”. Ato lejojnë donatorët të kërkojnë kontribute bamirëse dhe të marrin zbritje tatimore të menjëhershme por pa bërë në të vërtetë një kontribut bamirës të menjëhershëm në shoqëri.

Ndërsa donatorët në mënyrë teknike heqin pronësinë e këtyre pasurive, ata mbajnë privilegje këshillimi mbi nëse dhe kur burimet do të jepen, kujt, dhe në çfarë sasi. DAF-ët nuk kanë asnjë kërkesë ligjore për të shpërndarë fondet brenda një afati kohor të caktuar. Kjo do të thotë që çdo shpenzim bamirësie mund të shtyhet, potencialisht përkohësisht, pavarësisht nga subvencioni publik paraprak përmes lehtësimeve tatimore.

Koha për reformë?

Të gjitha këto çështje ngrejnë pyetje serioze nëse arkitektura filantropike është e gatshme për reformë. Kur donatorët mund të përfitojnë nga përfitime të konsiderueshme tatimore dhe shoqërore duke dhënë pasuri të paqëndrueshme, pavarësisht nëse ose kur ata përfitojnë publikisht, duket se si shoqëria ashtu edhe fusha e filantropisë janë të shkurtuara.

Së pari, burime të konsiderueshme shpërndahen nga thesari publik në kanale private, shpesh me mbikëqyrje të kufizuar. Së dyti, dhënia bamirëse është tërhequr nga veprimi ose ndikimi bamirës. Së treti, ndikimi konsolidohet – vendimet mbi mënyrën se si përdoren fondet e subvencioneve publike merren jo përmes proceseve demokratike, por përmes zgjedhjes private.

Efekti më korroziv, megjithatë, mund të jetë mbi vetë filantropinë. Ndërsa stimujt financiarë dhe përfitimet personale ri-formohen dhe prezantohen si altruistike, perceptimi, qëllimet dhe potenciali i filantropisë për të mirën publike rrezikojnë të shuhen dhe të zëvendësohen nga cinizmi.

Kjo na kthen tek "humbja" e Musk prej 34 miliardë dollarësh. Ndërsa titujt e lajmeve e shfaqën atë si një kthesë dramatike të fatit, historia e vërtetë nuk qëndron tek numri, por tek sistemi pas tij. Për ata që pasuria e tyre mbahet në aksione, paqëndrueshmëria e tregut paraqet një mjet për planifikimin tatimor, krijimin e imazhit, dhënien strategjike dhe ndikimin afatgjatë. Ajo që duket si humbje mund të jetë në fakt një levë.