Rikthimi i modeleve natyrale të zjarreve do të ndihmojë në ruajtjen e ekosistemeve dhe parandalimin e zjarreve të rrezikshme

Për shkak të thatësirës dhe temperaturave të larta, zjarret në pyje po zhvillohen forma të reja të përhapjes. Ky fenomen paraqet një sfidë të madhe si për efektivët e shuarjes së zjarrit ashtu edhe për shkencën, e cila kërkon alternativa të reja të menaxhimit.

Një studim i udhëhequr nga Qendra e Kërkimeve Ekologjike dhe Aplikimeve Pyjore (CREAF) propozon zgjidhje për përmirësimin e shëndetit të ekosistemeve dhe proceseve të tyre natyrore ndërkohë që ndihmojnë në uljen e zjarreve më të rrezikshme dhe masive në pyje.

Ky punim synon rivendosjen e modeleve të zjarrit përmes praktikave si djegia në mozaik të lokalizuar, e cila kryhet në zona me lloje të ndryshme ekosistemes që gjenden shumë afër njëri-tjetrit. Opsione të tjera përfshijnë lejen që disa zjarre të digjen natyrshëm, rifutjen e specieve të kafshëve që ushqehen me barin e egër ose ndryshimin modeleve hidrologjike.

Kjo vizion, e njohur në Evropë si renaturalizim ose rewilding , synon të arrijë një sistem socioekologjik të ekuilibruar, në funksion të plotë, që të jetë i aftë të mbajë shqetësime natyrore si zjarrime të vogla, dëbime ose thatësira falë diversitetit të peizazheve të rezistues ndaj ndryshimeve klimatike.

Është e rëndësishme të sqarojmë se ideja bazohet në identifikimin e regjimeve të reja të zjarrimit që përfitojnë proceset ekologjike ndërsa klima ndryshon, jo në rikthimin e modeleve të vjetra.

Lexo më shumë: Ndryshimi klimatike ka rritur rrezikun e zjarreve, por ende mund të ndikojmë në mënyrën dhe vendin ku ndodhin

Zjarri mund të gjenerojë jetë

Studimi ynë propozon zgjidhje që forcojnë proceset natyrore, të humbura sot, të cilat mund të kontribuojnë në uljen e zjarreve të fuqishme. Kjo do të thotë të shfrytëzohet roli i faunës, bimëve, njerëzve dhe shqetësimeve të caktuara si thatësira, dhe madje edhe zjarret vetë.

Megjithëse është diçka që shumica nuk e di, zjarri gjeneron jetë dhe luan një rol të rëndësishëm në ruajtjen e ekosistemeve në ekuilibër. Për shembull, biodiversiteti i pasur që karakterizon Mesdheun është në një masë të madhe rezultat i zjarreve. Në Brazil, zjarri stimulohet për të nxjerrë në pah 66 % të bimëve të Cerrados, savanës tropikale më të madhe në Amerikën e Jugut. Dhe, në veriperëndim të Australisë, popullatat e ratës kangur janë në rënie për shkak të mungesës së zjarreve, të cilat i bëjnë të lulëzojnë një lloj barishte që ushqehet ky marsupial.

Siç dëshmojnë këta dhe raste të tjera, rinaturizimi do të lejonte rikuperimin e specieve dhe proceseve natyrore dhe, në të njëjtën kohë, regjime zjarresh të dobishme si për biodiversitetin ashtu edhe për aktivitetet njerëzore, veçanërisht për të ulur rrezikun e zjarreve shumë të fuqishme, si ato që aktualisht digjen në Portugali.

Faleminderit rinaturizimit, ne mund të kemi peizazhe ku zjarri ka një rol kryesor në modelimin dhe mbrojtjen, por pa u bërë jashtë kontrollit.

Lexoni më shumë: Epoka e zjarreve që tashmë nuk mund t'i fikim

Një natyrë që vetë-rregullohet

Ndihma për ruajtjen e ekosistemeve përfshin lehtësimin e rikuperimit të dinamikave të tyre komplekse dhe aftësisë së tyre për vetë-rregullim.

Në Malet Rrokose të Amerikës së Veriut, kastorët ndërtojnë lumenjtë, gjë që ndryshon lagështinë e tokës dhe parandalon që zjarret të arrijnë disa zona. Në Mozambik, buzëqeshësit ushqehen me specie të veçanta të bimëve të savanës, duke lejuar zona të sheshta që mund të veprojnë si pengesa natyrore për të parandaluar përhapjen e zjarrit. Për të ndërtuar fole, ’malleefowl’, një zog endemik i Australisë, gërmon dhe shkatërron material të ndezshëm që mund të përhapë një zjarr.

Në sistemet pyjore mesdhetare, rinaturalizimi mund të drejtohet, nga njëra anë, për të promovuar pemë të mëdha dhe pyje më të pjekura, të cilat krijojnë mikroklima më të freskëta, përmirësojnë ciklin e ujit dhe të karbonit, duke ofruar trungje që janë habitat natyror për shumë specie dhe dru të vdekur si bazë ushqimi për kërpudha dhe insekte. Dhe nga ana tjetër, për të shfrytëzuar zjarret lokale dhe thatësirat që favorizojnë ndërprerjen e pyjeve duke shkaktuar vdekjen e disa pemëve.

Të ushtrosh, në mënyrë strategjike, një kontroll më të vogël mbi shuarjen e zjarreve pyjore mund të ketë përfitime të mëdha, siç na mëson rasti i Canejan, një fshat në Pirenej që përdori një zjarr të paplanifikuar për të arritur objektiva të paracaktuar të menaxhimit, si promovimi i habitatit të hapur dhe kontrolli i invazionit të shkurreve.

Megjithatë, në kohët e fundit, në vend që të shfrytëzojnë proceset natyrore të autoregjullimit, jepet prioritet një menaxhimi të natyrës shumë të kontrolluar, artificiale dhe të shtrenjtë, ku ndërhyrja njerëzore intensive manipuloje dinamikat e saj dhe mban peizazhe shpesh herë artificialisht statike ose rigide.

Lexo më shumë: Zgjidhje të bazuara në natyrë për të përshtatur menaxhimin e ujit me ndryshimet klimatike

Zjarri si aleat: djegiet e lokalizuara

Ndër praktikat e mundshme të rinaturalizimit që propozojmë, theksojmë djegiet e lokalizuara për hapjen e hapësirave në zona kyçe. Ky lloj zgjidhjeje funksionon si një tërheqje për shumë specieve endemike të fluturave dhe zogjve, të cilat popullatat e tyre kanë rënë në mënyrë alarmante gjatë katër dekadave të fundit. Djegia në mozaik jo vetëm që do të përfitonte biodiversitetin, por do të shmangte edhe rrezikun e zjarreve të rrezikshme.

Si në çdo menaxhim mjedisor, këto strategji kërkojnë planifikim të kujdesshëm. Për shembull, vendimi për të mos fikur një zjarr është një praktikë vetëm kur mjedisi nuk paraqet rrezik për njerëzit, në mjedise me specie të zakonshme të jetuara me flakët dhe prej të cilave përfitojnë.

Megjithatë, rinaturalizimi mund të ndihmojë në shumë raste për të lehtësuar disa rreziqe që shkaktojnë modelet e ndryshuara të zjarrit, si humbja e jetëve, shtëpive dhe pasurive natyrore.

Të kthehesh në një regjim zjarri më të lidhur me proceset natyrore përbën ri-definimin e rolit të shoqërisë në kontrollin e tij. Kjo nuk nënkupton përjashtimin e komponentit njerëzor nga ekosistemet, por dhënien e më shumë autonomi entiteteve të tjera të mjedisit natyror.

Qëllimi është të lejojmë sistemin të funksionojë më në mënyrë më të ekuilibruar duke e konsideruar zjarrin si një ndërhyrje, që pyjet të jenë më reziliente dhe kostot në menaxhimin e tyre të ulen në afat të gjatë.