Si të nxisni kreativitetin në shkollë

Yaroslav Astakhov/Shutterstock

Edhe pse grekët e lashtë tashmë reflektonin mbi kreativitetin, duke e përfaqësuar atë si vizitën e muses, hulumtimi shkencor modern mbi këtë çështje filloi në vitet 50 të shekullit të kaluar. Që atëherë, shumë studime kanë arritur të përcaktojnë se kjo aftësi nuk është trashëgimi ekskluzive e disa pak njerëzve të zgjedhur.

Realiteti është shumë më shpresëdhënës: të gjithë kemi potencial kreativ, edhe pse zhvillimi i tij varet nga konteksti). Dhe aty ku edukimi merr një rol kryesor.

Ashtu si njerëzit kemi potencial kreativ, gjithashtu mënyra se si e mësojmë ka potencial për të përmirësuar kreativitetin në shumë aspekte.

Ndërgjegjja dhe identiteti krijues

Më e çuditshmja është se kthimi i kësaj potencialiteti në realitet varet në masë të madhe nga vetë perceptimi ynë mbi aftësitë tona. Besimi që kemi në aftësinë tonë për të krijuar dhe vlera që i japim kreativitetit do të përcaktojnë në masë të madhe nëse do të përfshihemi ose jo në detyra krijuese dhe gradën e përpjekjes dhe motivimit me të cilën do ta bëjmë.

Lexoni më shumë: A vlerësohet dhe inkurajohet mendimi krijues në Spanjë? Çfarë na tregon PISA

Dyzet vjet kërkime mbi këto perceptime tregojnë ndikimin e rëndësishëm që përvoja në shkollë ushtron në identitetin tonë krijues. Disa studime kanë konfirmuar se fëmijët perceptojnë pritshmëritë që mësuesit kanë për këtë aftësi, dhe se këto pritshmëri, veçanërisht në rastin e vajzave, përcaktojnë besimin në vetvete gjatë procesit të krijimit.

Por shpesh mësuesit nuk kanë informacion të qartë mbi atë se çfarë është potenciali krijues, si ta identifikojnë dhe, mbi të gjitha, si ta nxisin atë.

Kjo boshllëk njohurish ka lejuar që të shumohen ide të pasakta. Ne vazhdojmë të besojmë se kreativiteti është vetëm për artet, e reduktojmë atë në procese të thjeshta njohëse dhe, madje, mbajmë idenë e vjetruar se është një aftësi e lindur dhe e pandryshueshme.

Kreativiteti si qëllim i të nxënit

Kërkimi aktual hedh poshtë të gjitha këto besime. Hapi i parë është diçka shumë e thjeshtë si të jemi të vetëdijshëm se është e mundur të mësohet të jesh më krijues. Dhe i dyti, të vendosësh në mënyrë të qartë kreativitetin si qëllim të të nxënit.

Për shembull: në një klasë matematike, mjafton të propozohet që të kërkohen mënyra të ndryshme për të zgjidhur një problem dhe të shpjegohen përfitimet e secilës propozim. Kjo përcjell idenë se prodhimi i zgjidhjeve të ndryshme, ndarja e një hapësire eksplorimi dhe diversiteti i qasjeve vlerësohen dhe janë pjesë e asaj që po mësohet.

Sfida e nxënësve për të zgjedhur detyra në bazë të interesave dhe kuriozitetit të tyre është gjithashtu një mënyrë konkrete për të nxitur kreativitetin. Të inkurajosh ata të bëjnë pyetje, të prezantojnë tema nga këndvështrime të ndryshme dhe të nxisësh nxënësit të lënë pas mendimin e vetëm është edhe një metodë efektive për ta zhvilluar atë.

Hapësira për shkëmbimin e ideve

Gjatë fazave të para të arsimit, loja e lirë ose simbolike promovojnë zhvillimin e kreativitetit. Në fazën universitar, kjo mund të arrihet duke përfshirë studentët universitarë në projekte të mësimit me shërbim.

Çfarë kanë në comun strategjitë shumë të ndryshme? Në të dyja, ajo që krijohet është një hapësirë për shkëmbimin e ideve, kontaktin me diversitetin dhe pluralizmin e perspektivave, përveç mundësive për reflektim. Edhe në lojën simbolike, në moshë shumë të re si 3 vjeç, fëmijët ndajnë njohuritë e tyre për botën dhe mënyrat e ndryshme të zgjidhjes së problemeve dhe përballjes me situata.

Të jemi krijues duke vlerësuar

Duke vlerësuar gjithashtu mund të nxisim kreativitetin, duke shkuar përtej korrigjimit të gabimeve, dhe duke u fokusuar në njohjen e proceseve origjinale të të menduarit dhe vlerësimin e marrjes së rrezikut intelektual. Ofrimi i një vlerësimi më krijues mund të kontribuojë gjithashtu në përmirësimin e vetë-ndjeshmërisë krijuese të mësuesve.

Eksplorimi i përgjigjeve të papritura të studentëve, duke i parë ato si mundësi për mësim, është një mënyrë e parë për ta bërë këtë. Gjithashtu, është krijimi i rubrikave (sisteme vlerësimi) që ofrojnë feedback konstruktiv mbi shprehjen krijuese brenda çdo fushe akademike.

Lexoni më shumë: Krijueshmëria në klasë: çfarë roli luajnë mësuesit?

Për shembull, në vend që të kufizohet vetëm në të treguarin e një “qasje të saktë”, komenti mund të jetë: “Ke analizuar saktë këtë fakt historik. Çfarë perspektivash të tjera mund të sjellin pikëpamje të ndryshme? Si do ta interpretonte këtë fakt dikush nga një kontekst plotësisht tjetër?”

Jini kreativë duke mësuar

Një herë që mësuesit dhe mësueset janë në gjendje të njohin shfaqjet e kreativitetit, ata gjithashtu mund të sfidojnë paragjykimet e tyre mbi atë që përbën një përgjigje krijuese. Mësimi i strategjive pedagogjike të veçanta duhet të integrohet si në nivelet e arsimit ashtu edhe në punëtori të zhvillimit profesional të vazhdueshëm.

Hidroja midis kërkimit dhe praktikës arsimore bën që, nga njëra anë, shumë mësues të mos njohin këto strategji praktike; dhe nga ana tjetër, studiuesit të mos kuptojnë plotësisht realitetet e klasës për të gjeneruar njohuri më të aplikueshme.

Por suksesi nuk varet vetëm nga konteksti arsimor: familjet kanë një rol, dhe nëse ato ndajnë dhe kuptojnë rëndësinë e kreativitetit dhe mësojnë mënyra për ta promovuar atë jashtë kontekstit arsimor, mundësohen mundësi të shumta.

Mësimi dhe mirëqenia

Kreativiteti është i lidhur ngushtë me mësimin, me kërkimin e identitetit që karakterizon fazat e para të zhvillimit dhe me një mirëqenie emocionale më të mirë.

Lloji i mendimit divergent dhe eksplorues që inkurajon kreativitetin është ai që na lejon të konsiderojmë, të sfidojmë dhe të peshojmë opsione të ndryshme identitare kur po rritemi.

Veçanërisht gjatë adoleshencës, ndjenja dhe të qenit kreativ mund të jenë burim vetëvlerësimi dhe të kontribuojnë në zhvillimin e një identiteti personal më pozitiv, përveçse përmirësojnë rregullimin emocional.

Siç reflektkon filozofia spanjolle Remedios Zafra:

“Nuk kemi nevojë për më shumë predikim të zbrazët, të ndritshëm dhe reklamues që përsërit deri në lodhje fjalën kreativitet. Ajo që vërtet na duhet është të favorizojmë kushtet e autonomisë dhe ushtrimin e sinqertë të kreativitetit”.