Strategjia e Re e Kontrollit Biologjik: Virusi që Kthehet në Aleat

Virusët dhe patogjenët e tjerë konsiderohen nga shumica e popullsisë si organizma të dëmshëm kundër të cilëve duhet luftuar. Por ndoshta nuk e di gjithkush se mund të përfitojmë nga aftësia e tyre infektive dhe t’i shndërrojmë ata në aleatët tanë.

Aktualisht, virusët, bakteret dhe kërpudhat përdoren si mjet efikas në kontrollin biologjik të dëmtuesve të kulturave bujqësore. Kjo na lejon të lëmë pas përdorimin e insekticideve kimike, të cilat mund të jenë të dëmshme për mjedisin, dhe kështu të afrohemi më shumë me një bujqësi më të qëndrueshme.

Rasti i roskullës së gjelbër

Në këtë artikull do të flasim për rastin konkret të roskullës së gjelbër (Spodoptera exigua) dhe një baculovirus që e infekton në mënyrë specifike: SeMNPV. Roskulla e gjelbër është një lloj lepidopter, një flutur, që gjatë fazës së saj larvare ushqehet me shumë kultura si speca, domate dhe pambuk, ndër shumë të tjera.

Pavarësisht se është një specie që vjen nga Azia, bletës së gjelbër rrethore tashmë është përhapur në të gjithë botën, përfshirë vendin tonë, duke shkaktuar dëme të mëdha ekonomike. Këtu hyn në veprim virusi i bletës SeMNPV.

Virusi i bletës janë një familje e madhe virusi që infektojnë më shumë se 700 specie insektesh, shumica prej të cilave janë lepidoptera. Megjithatë, në rastin e SeMNPV, veçoritë e tij të larta përzgjedhëse për bletën e gjelbër e bëjnë atë një agjent të kontrollit biologjik të përshtatshëm, pasi është i padëmshëm për insekte të tjera, bimë dhe njerëz. Për më tepër, viruset e bletës janë shumë të qëndrueshëm në mjedis, gjë që rrit potencialin e tyre për kontrollin e dëmtuesve.

Cada i çmendur me temën e tij: ndryshimi i sjelljes

Infeksioni me baculovirus shkakton ndryshime të ndryshme fiziologjike në larvat e këtij fluturake, si një zgjatje të kohës së ndryshimit të lëkurës ose një ndryshim në marrjen e proteinave. Për më tepër, SeMNPV ka aftësinë të ndryshojë sjelljen e gjarpërinjve në favor të shpërndarjes së tij. Megjithatë, ne dimë shumë pak rreth mekanizmave molekularë që shkaktojnë këto ndryshime të sjelljes.

Manipulimi i sjelljes së një patogjeni ndaj mikut të tij ndodh më shpesh se sa mendojmë. Shembuj të njohur janë insektet e zombi të infektuara nga kërpudhat (për gjini si Ophiocordyceps spp., që shërbyen si frymëzim në lojën video dhe më vonë në serialin The Last of Us), dhe efektet neurologjike të virusit të rabies.

Në rastin e SeMNPV, ndryshimet më të njohura të sjelljes mbi rrethin e gjelbër janë hiperaktiviteti dhe ajo që quhet “sëmundja e kupës së pemës”. Kjo përfshin larvat e infektuara nga virusi që ngjiten në degë ose në gjethet e pjesës së sipërme të bimës ku vdesin të shpërbëra: organizmat e tyre degradojnë dhe në fund “eksplodojnë” dhe bëhen të lëngshme, gjë që e lehtëson shpërndarjen virale.

Në grupin tonë të kërkimit studjojmë bazat molekulare dhe qelizore pas këtyre ndryshimeve që shkaktojnë infeksionet virale.

Diçka ndjehet e djegur: rëndësia e sistemit olfativ

Ndjesia e nuhatjes është një ndjesi kyçe që gjarpërinjtë përdorin për të kryer funksionet biologjike themelore, si përcaktimi i substratëve të përshtatshëm për ushqim dhe shmangia e parazitëve, grabitqarëve dhe patogjenëve. Për këtë arsye, është shumë e rëndësishme të studiohet se si infeksioni viral ndikon në perceptimin olfativ dhe, rrjedhimisht, në sjelljen e tij të shkaktuar, si p.sh. kërkimi i ushqimit.

Organet olfative të gjarpërinjve janë antenat dhe palpos maxilar. Sipërfaqja e tyre është e mbuluar me disa qime të vogla të quajtura sensila. Sensilat mbrojnë dhe kapsulojnë dendritet e neuroneve olfative, të cilat perceptojnë aromat përmes receptorëve olfativë.

Kur një përbërës organik i avashëm (dmth., atë që larvat i perceptojnë si një aromë të caktuar) hyn nëpër pore të sensilit, ai lidhet me receptorin e tij specifik dhe aktivizon rrjetin olfativ.

Një hulumtim paraprak i laboratorit tonë tregoi se infeksioni me virusin baculo ndryshon shprehjen e disa receptorëve olfativë në rrushin e gjelbër, duke sugjeruar ndryshimin e perceptimit të tyre olfativ. Megjithatë, ende ka shumë për të studiuar rreth mekanizmave molekularë dhe qelizorë pas këtij procesi infektimi dhe ndryshimit të sjelljes që pason.

Në përfundim, kuptimi i të gjitha këtyre ndryshimeve nuk është vetëm shumë i rëndësishëm për të kuptuar evolucionin e marrëdhënies virus-host, por gjithashtu është i rëndësishëm në nivel ekologjik. Virusët baculo janë një mjet për kontrollin biologjik të dëmtuesve dhe njohja e mënyrës sesi ndikojnë tek larvat do të na ndihmojë të zbatojmë përdorimin e tyre në mënyrë më efektive.