Sulmi i Izraelit në Siri: Mbrojtja e minoritetit Druze apo një lojë rajonale pushteti?

Një rreth i ri i dhunës u shpërtheu kohët e fundit në jug të Sirisë, ku përleshjet midis milicive lokale Druze dhe luftëtarëve Sunni kanë lënë qindra të vdekur.

Në përgjigje, Izraeli hodhi sulme ajrore në dhe rreth provincës së Sveidas më 15 korrik, duke thënë se po vepronte për të mbrojtur minoritetin Druze dhe për të frenuar sulmet nga forcat qeveritare siriane.

Sulmet shënojnë eskalimin më serioz të Izraelit në Siri që nga dhjetori i vitit 2024, dhe ato theksojnë një tendencë në rritje në politikën e jashtme të tij: përdorimin e mbrojtjes së minoriteteve si një mjet ndikimi rajonal dhe shtrirje të fuqisë.

Minoriteti Druze

Druze, një grup etno-fetare i vogël por me rëndësi strategjike, kanë qenë historikisht në një pozicion të pasigurt në politikën e Sirisë, Izraelit dhe Libanit.

Me rreth një milion anëtarë në të gjithë Levantin — një nën-regjion i Azisë Perëndimore që formon bazën e Mesdheut të Mesëm — Druze kanë shpesh përpjekje për të ruajtur autonominë e tyre në mes të trazirave më të gjera fetare dhe politike. Në Siri, ata përbëjnë rreth tre përqind të popullsisë, të përqendruar kryesisht në provincën jugore të Sveidas.

Pas rënies së regjimit të Bashar al-Assad në Siri në fund të vitit 2024 dhe rritjes së një qeverie të re të udhëhequr nga islamistët nën Ahmed al-Sharaa, Druze në jug të Sirisë kanë rezistuar autoritetit qendror.

Megjithëse nuk janë të bashkuar në qëndrimin e tyre, shumë milicia Druze kanë refuzuar integrimin në ushtrinë e re siriane, duke preferuar të mbështeten në rrjete lokale mbrojtjeje. Rritja e fundit e dhunës, e shkaktuar nga rrëmbimi i një tregtari Druze, është përballur me dhunë nga forcat pro-qeveritare dhe hakmarrje ushtarake nga Izraeli.

Vërtet duke mbrojtur minoritetet siriane?

Zyrtarët izraelitë thonë se ata ndërhynë për të mbrojtur Druze, gjë që nuk është e paprecedentë. Gjatë vitit të kaluar, Izraeli është përshkruar gjithnjë e më shumë si mbrojtës i minoriteteve të kërcënuara në Siri — retorikë që pasqyron përpjekjet e mëparshme për të përafruar me grupe jo-arabe ose të margjinalizuara, si kurdët dhe disa komunitete të krishtera.

Kjo strategji mund të jetë më pak për qëllime humanitare dhe, në fakt, shumë më thellësisht politike.

Duke u pozicionuar si mbrojtës rajonal i minoriteteve, Izraeli mund të kërkojë të krijojë një narrativë të autoritetit moral, veçanërisht ndërsa përballet me nxehje ndërkombëtare në rritje mbi politikat e tij në Bregun Perëndimor dhe Gaza. Ky është një shembull i asaj që studiuesit i referohen si strategji ose markim kombëtar nga shtetet për të kultivuar legjitimitet dhe ndikim përmes ndërhyrjeve selektive dhe veprimeve simbolike.

Por veprimet e Izraelit mund të mos jenë vetëm për imazh. Ato gjithashtu mund të jenë pjesë e një strategjie më të gjerë gjeopolitike të kufizimit dhe fragmentimit.

Autoritet e reja në Siri shihen si një kërcënim i rëndësishëm, veçanërisht për shkak të pranisë së fraksioneve islamiste që veprojnë pranë Golanit të okupuar nga Izraeli. Duke krijuar atë që është në efekt një zonë mbrojtëse në jug të Sirisë, qëllimi i Izraelit mund të jetë të parandalojë përfshirjen e entiteteve armiqësore përgjatë kufirit të tij verior ndërsa gjithashtu shfrytëzon fragilitete e brendshme të Sirisë.

Rreziqe strategjike

Me tensionet sektare që rikthehen në Siri, qeveria izraelite ndoshta sheh një mundësi për të ndërtuar aleanca jozyrtare me grupe të pakënaqura si dervishët, të cilët mund të jenë skeptikë ndaj qeverisë së re siriane. Kjo pasqyron një ndryshim në politikën e jashtme të Izraelit nga mbrojtja reaktive në ndërhyrje strategjike proaktive.

Kjo qasje nuk është pa rreziqe. Ndërsa disa liderë të dervishëve kanë mirëpritur mbështetjen izraelite, të tjerë — veçanërisht në Siri dhe Liban — i kanë akuzuar Izraelin për nxitur tensione sektare për të justifikuar ndërhyrjen ushtarake dhe për të avancuar qëllime territoriale ose sigurie.

Këto akuza përsëritin kritikat e gjata se përfshirja e Izraelit në konfliktet rajonale shpesh është udhëhequr më pak nga shqetësimi humanitar dhe më shumë nga llogaritje e ftohtë strategjike.

Kjo fazë e re në politikën e jashtme të Izraelit gjithashtu përshtatet me një model më të gjerë që kam shkruar më parë — rishikimi në rritje i strategjisë rajonale të Izraelit nën drejtimin e Benjamin Netanyahu. Kjo strategji duket se synon të rrënojë normat multilateral, të shmangë diplomacinë tradicionale dhe të ndjekë ndikimin përmes angazhimit direkt — shpesh të armatosur — me entitete jostate dhe komunitete të margjinalizuara.

Lexoni më shumë: Si po formësojnë krizat e brendshme të Izraelit dhe synimi i Netanyahu për të shfaqur pushtet në Lindjen e Mesme

Sulmet e Izraelit më 15 korrik dhe një sulm ndaj Ministrisë së Mbrojtjes së Sirisë në Damask të ditën tjetër, kanë shkaktuar një denoncim të fuqishëm nga vendet arabe, Turqia dhe Kombet e Bashkuara.

Ndërsa zyrtarët izraelitë kanë justifikuar sulmet si mbrojtëse dhe humanitare, intensiteti dhe objektivat simbolikë sugjerojnë një qëllim më të thellë: për të demonstruar arritjen operacionale, dhe, më rëndësishm, për të përfshirë aktivisht në një rimodelim të rajonit me fragmentim dhe dobësi shtetërore si objektiv kryesor.

Fragmentimi i Lindjes së Mesme

Shtetet e Bashkuara, ndërsa shprehin shqetësim për dhunën, kanë mbetur kryesisht të heshtura për rolin në rritje të Izraelit në Siri. Kjo mund të inkurajojë më tej veprimet izraelite në një rajon ku normat ndërkombëtare po shkelet gjithnjë e më shumë dhe angazhimi i fuqive të mëdha tradicionale po zvogëlohet.

Luftimet sektare pritet të vazhdojnë në Sweida dhe më gjerë ndërsa qeveria qendrore e Sirisë lufton për të rivendosur kontrollin. Kjo do të thotë që për Izraelin, mundësia për të thelluar ndikimin e tij në jug të Sirisë nën pretekstin e mbrojtjes së minoriteteve mbetet.

Por pavarësisht përpjekjeve të tij për t’u paraqitur si një prani e qëndrueshme, morale në një lagje tjetër kaotike, Izraeli mund të minojë vetë stabilitetin që thotë se dëshiron të mbrojë ndërsa militarizon humanitarizmin.

Bota nuk po ndjek vetëm një seri sulmesh ajrore ose një episod tjetër të dhunës sektare në Lindjen e Mesme. Ajo po ndjek një transformim të thellë në rendin rajonal — atë ku kufijtë tradicionalë, aleancat dhe identitetet po rivendosen.

Në këtë mjedis, roli i Izraelit mund të evoluojë jo vetëm si një fuqi ushtarake, por si një komb revisionist që navigon dhe ndihmon në sjelljen e fragmentimit të Lindjes së Mesme.