Truri ynë ka nevojë që të ulë ritmin gjatë verës

Stili i jetës modern na mbajti në një gjendje stresi kronik që mund të ketë ndikim të thellë në nivelin njohës, sjellor dhe emocional. Dhe gjithashtu, pa u kuptuar fare.

Studime të ndryshme kanë dëshmuar se stres i zgjatur shkakton ndryshime funksionale dhe, veçanërisht, strukturore në zona kyçe si hipokampi, amigdala dhe korteksi prefrontal, gjë që shfaqet në probleme të memories, vështirësi në përqendrim dhe ndryshime të gjendjes së humorit (ankth, depresion).

Megjithatë, është bërë e zakonshme që të lejojmë vetes vetëm të shtypim butonin e pauzës kur jemi në pushime. Le t’i shfrytëzojmë ato atëherë.

Rëndësia e çaktivizimit

Siç thamë, truri ka nevojë të ndalojë. Ekziston dëshmi shkencore që kur arrijmë të relaksohemi përmes teknikave të bazuara në frymëmarrje dhe mindfulness, për shembull, nivelet tona të kortizolit dhe substancave të tjera të lidhura me stresin zvogëlohen, gjë që lejon “rreset” të trurit.

Duke qenë larg një luks, pushimet verore janë thelbësore për shëndetin mendor dhe njohës. Përveç uljes së niveleve të kortizolit, disa studime tregojnë se pushimet janë thelbësore për rikuperimin funksional të trurit, duke forcuar memorien, duke ulur ankthin dhe duke rivendosur motivimin. Një shembull se për shumë procese të rikuperimit “më pak është më shumë”. Pse ndodh kjo?

Desde një qasje psikobiologjike, “më pak është më shumë” sepse ulja e kërkesës së jashtme lejon aktivizimin e proceseve të brendshme të rimëkëmbjes. Gjatë periudhave të pushimit, ulja e kortizolit nuk ndodh vetëm duke ndaluar punën, por sepse ndalojnë burime të shumta të ngarkesës: fizike, njohëse, emocionale dhe sensorike.

Duke u larguar nga stimujt e vazhdueshëm si njoftimet, mbledhjet ose presionet për të balancuar jetën profesionale dhe atë private, sistemi nervor mund të dalë nga gjendja e hiperaktivitetit dhe të kthehet në një mënyrë vetë-rregullimi.

Ky ndryshim fiziologjik lejon që funksione kyçe –si vëmendja, memoria operacionale, kontrolli emocional ose marrja e vendimeve– të rikthehen. Domethënë, duke bërë më pak, trupi dhe mendja kalibratohen përsëri, dhe kjo na përgatit për të dhënë më shumë kur është e nevojshme.

Zëvendësojmë “duhet të bëj” me “do të doja të bëja”

Ky ndalim në rutinën e përditshme zakonisht zëvendësohet gjithashtu nga aktivitete të tjera si të udhëtojmë, të lexojmë, të shkojmë në mal ose të notojmë në det që kanë një ndikim të drejtpërdrejtë dhe pozitiv në mirëqenien. Shumë hulumtime kanë treguar se zhvillimi i zakoneve të kohës së lirë ku personi shijon pa ndonjë qëllim të veçantë shkakton ndryshime në tru, dhe sidomos në qendrën e akumbensit, e lidhur me sistemin e shpërblimit.

Ekspertët sugjerojnë se kërkohen të paktën disa ditë rresht –nga pesë deri në tetë– që truri të fillojë të shkëputet në mënyrë të dukshme nga ambienti i punës; në fakt, sipas një analize në Revistën e Studimeve të Lumturisë, mirëqenia arrin pikun rreth dita e tetë e pushimeve.

Përkundrazi, mos shkëputja ka kosto. Të vazhdosh të jesh i lidhur me punën ose telefonin gjatë pushimeve pengon një rimëkëmbje të vërtetë të energjisë. Mbushja me njoftime dhe hiper-lidhja e vazhdueshme na pengon të pushojmë, duke ndikuar në funksione bazë si përqendrimi, gjumi ose madje oreksi.

Simptomat e ndryshme (ankth, pagjumësi, lodhje, irritueshmëri dhe madje probleme fizike) mund të shfaqen ose të vazhdojnë nëse nuk ndërpresim me dinamikën e punës gjatë periudhave të gjata të pushimeve. Sipas këtyre të dhënave, mund të konkludohet se shfrytëzimi i verës për të ulur ritmin është një nevojë biologjike më shumë sesa një dëshirë e veçantë.

Teoria është mirë por, si të kalojmë në praktikë?

Për ta bërë pushimin vërtetë riparues, nuk mjafton vetëm të ndalosh së punuari: është e nevojshme të ndryshosh ritmin në mënyrë të vetëdijshme. Kjo përfshin adoptimin e zakoneve që favorizojnë rimarrjen psikobiologjike, uljen e kërkesës së tepërt dhe lejon që truri të rimëkëmbet nga lodhja e grumbulluar. Më poshtë, shpjegojmë disa strategji të thjeshta dhe efektive për ta arritur këtë.

• Dezaktivizimi digjital: ulja e kohës para ekranit është thelbësore për qetësimin e sistemit nervor. Vendosni momente pa celular dhe email, dhe nëse mundeni, shkëputuni plotësisht nga puna. Kjo pauzë digjitale lejon që truri të lirësohet nga sulmi i stimujve dhe të rimarrë aftësinë e vëmendjes dhe qetësisë.

• Aktivitet fizik dhe ajër i pastër: lëvizja dhe kontakti me natyrën kanë efekte direkte mbi mirëqenien emocionale. Aktivitetet si të ecësh, notimi ose, thjesht, kalimi i kohës në ajër të pastër ndihmojnë për të ulur stresin, përmirësuar humorin dhe favorizuar neuroplasticitetin e trurit.

• Mindfulness dhe relaksim mendor: praktika e meditimit, joga ose ushtrime të frymëmarrjes të vetëdijshme ndihmojnë për të ndaluar inercinë e stresit. Këto teknika ulur cortisolin dhe forcojnë zonat e trurit të lidhura me vetëkontrollin, vëmendjen dhe rregullimin emocional.

• Fjetja dhe pushimi i vërtetë: shfrytëzojeni kohën për të rregulluar gjumin tuaj pa alarma ose ndërprerje. Të flesh mirë është thelbësore për shëndetin mendor: gjatë gjumit të thellë, truri pastrohet, organizon kujtimet dhe rivendos ekuilibrin emocional.

• Gëzimi i kohës së lirë dhe jeta shoqërore: rezervoni kohë për aktivitete që ju japin kënaqësi dhe ju lidhin me të tjerët: lexoni për kënaqësi, gatuani, bisedoni pa ngut, ndani një darkë të qetë… Gëzimi i vërtetë dhe kontaktet njerëzore janë antidotet natyrale kundër stresit.

Në përfundim, ngadalësimi gjatë pushimeve nuk është vetëm dëshirueshëm, por edhe i nevojshëm. Duke i dhënë trupit dhe trurit pushimin që ata kanë nevojë, ne jo vetëm që ripërtrijmë energjinë: përmirësojmë edhe humorin, kreativitetin dhe qartësinë mendore. Këto verë, në vend që të mbusheni me aktivitete, jepini vetes leje për të ndalur, frymëzuar dhe rifituar lidhjen me veten tuaj.