Ulil Abshar dhe mjedisi wahabi: Racionalizim apo justifikim i minierave?

● Deklarata e Kryetarit të PBNU Ulil Abshar Abdalla që i quan kundërshtarët e minierave si wahabi mjedisor, ka shkaktuar debate.

● Ulil përpiqet të justifikojë menaxhimin e minierave me argumente të ndryshme.

● PBNU duhet të dëgjojë zërin e rrënjëve të komunitetit nahdliyin që është i shqetësuar për dëmët e minierave.

Kryetari i Organizatës së Madhe të Nahdlatul Ulama (PBNU) Ulil Abshar Abdalla ose i njohur si Gus Ulil po merr vëmendje për shkak të deklaratës së tij që i quan kundërshtarët e industrisë ekstraktive, përfshirë minierat, si “wahabi mjedisor”— një etiketë që nënkupton konservatorizëm ekstrem.

Për Ulil, miniera është dhuratë që duhet shfrytëzuar për mirëqenien e komunitetit. Ai beson se miniera që menaxhohet mirë mund të sjellë përfitime të mëdha, përfshirë nëse NU e administron atë.

Këto mendime ai i quan “mjedisizëm i arsyeshëm” ose qasje që përdor konsiderata racionalë në diskutimin e çështjeve mjedisore. Sipas Ulil, shumica e aktivistëve mjedisorë janë të prirur të jenë “alarmistë” ose të përdorin narrativa që frikësojnë shoqërinë për ndryshimet klimatike, ngrohjen globale, ose minierat e qymyrit.

Qasja e PBNU-së është vërtet ndryshuar ndjeshëm që nga premtimi i qeverisë për dhënien e minierës së qymyrit në vitin e kaluar. Madje, PBNU kishte nxjerrë fatwën haram kundër shfrytëzimit të burimeve natyrore që dëmtojnë mjedisin. NU gjithashtu kishte këshilluar qeverinë të ndalojë ndërtimin e centraleve të energjisë me qymyr dhe të ulë prodhimin e qymyrit që nga viti 2022.

Por, tani tani, PBNU madje pranon pjesën e menaxhimit të minierës së qymyrit të mëparshme PT Kaltim Prima Coal Tbk me sipërfaqe 26 mijë hektarë në Kalimantan Lindore. Ky ndryshim i qëndrimit shkakton valë kritikash, si nga shoqëria e gjerë ashtu edhe nga brenda NU-së, kryesisht nga figurat e rinj që shprehin hapur keqardhje për qëndrimin e PBNU-së që vlerësohet se nuk përfaqëson mirë grupin nahdliyin.

Rikthimi i imazhit që është dëmtuar

Në shikim të parë, kundërshtitë në brenda NU-së duken si një dramë. Duke marrë teorinë e Dramaturgjisë Erving Goffman, në një ‘akt’, ka një skenë para (front stage)—vend ku aktorët shfaqin imazhin ideal—dhe një skenë pas (back stage)—vend ku ata janë vetvetja në të vërtetë.

Por, ky rast duket se është ndryshe. Sepse, ajo që është ‘sekret’ pas skenës tashmë dihet nga publiku: ekziston arsyeja ekonomike pas qëndrimit të PBNU-së për pranimin e koncesionit. Prandaj, detyra e aktorëve në skenën e përparme është të riformulojnë realitetin që tashmë është zbuluar plotësisht.

Si një nga aktorët në skenën e përparme, Ulil përpiqet të pastrojë fytyrën e organizatës së tij përmes mediave të ndryshme. Për shembull, shkrimi i tij në Harian Kompas më 20 qershor 2024 titullohet ‘Çështja e Minierës, Midis Ideologjisë dhe Fikhut’. Ai gjithashtu shpreh zë në talkshow: ‘Rrëzimi i Lejes së Minierës së Nikelit, Përkohësisht apo Përgjithmonë?’ në Kompas TV, më 14 qershor.

Duke e riformuluar këtë çështje në kontekstin e fikihut (jurisprudencës islame) dhe ndryshimit të klimës sipas kritikuesit të mjedisit Bjørn Lomborg, Ulil përpiqet të justifikojë menaxhimin e minierave. Por, ky hap i tij vetëm e forcon përshtypjen se PBNU është më shumë i përqendruar në përmirësimin e imazhit të saj para publikun sesa në përgjigjen ndaj krizës së besimit nga brenda.

Racionaliteti apo justifikimi?

Nëse vërtetë përkrahet qasja “reasonable environmentalism”, Ulil duhet të kuptojë se minierat në Indonezi deri tani kanë sjellë më shumë dëmtime natyrore, përkeqësojnë pabarazinë shoqërore, dhe hapin rrugën për praktika oligarkike. Ne nuk mund të vazhdojmë të gërmojmë barkun e Tokës, sidomos me atë që tashmë ka ndodhur.

Fitimi afatshkurtër nga rezultatet e minierave nuk është i krahasueshëm me potencialin e dëmtimeve afatgjata që do të shkaktojnë. Në Pulau Obi, Halmahera e Jugut, Maluku Veriore, për shembull, miniera e nikelit shkakton ujë të turbullt dhe të kontaminuar me substanca toksike. Shpërndarja e mbetjeve nga aktivitetet e eksplorimit të kompanisë gjithashtu ndot detin me metale të rënda.

Po ashtu, nëse flasim për shumë raste konflikti të tokës, kriminalizimi i qytetarëve, deri te viktima të jetës për shkak të vrimave të minierave që nuk janë riparuar si më parë.

Duke pranuar koncesionin e minierës, PBNU po vazhdon praktikat e biznesit që shfrytëzojnë natyrën në emër të interesit të komunitetit.

Qasja e PBNU-së për të menaxhuar minierat duket sikur mohon parimin bazë të tyre që mbështetet në fatwa dhe vendimet e ulemas që janë marrë. Në vend që të mbështesë fatwën që e ndalon minierën, elitët e PBNU-së si Ulil po ndërtojnë justifikime duke përdorur emrin e fesë.

Si një organizatë fetare, duhet ta kuptojnë se ata nuk kanë përvojë në menaxhimin e minierave. Atëherë si mund të pretendojnë se “menaxhojnë mirë”? Frika brenda anëtarëve të NU vetë mund të rritet nëse fundja NU bashkëpunon me korporatat dhe bie në duart e oligarkisë.

Konsesi tambang për kë?

Debati në lidhje me deklaratën e Ulil dhe përfshirjen e PBNU në menaxhimin e minierës nuk është vetëm një çështje vendimmarrjeje politike, por prek diçka më thelbësore: legjitimitetin moral. A a janë të dyja vërtet përfaqësues të frymës dhe vlerave të qytetarëve nahdliyin? Apo thjesht një pasqyrim i pragmatizmit të elitës që tani po përqafon pushtetin?

Ajo që po shohim nuk është thjesht një ndryshim mendimi, por një luftë vlerash brenda trupit të NU-së vetë. Nga një anë, elitat përpiqen të pastrojnë fytyrën e organizatës përmes kornizave të narrativave që ‘si të duket logjike’. Nga ana tjetër, zërat kritikë nga brenda—anëtarët e rinj— vazhdojnë të kërkojnë rëndësinë e ruajtjes së integritetit moral dhe ekologjik të NU-së.

Pyetja tani është, jo më se kush del në skenën kryesore, por kush ende po jep zë me ndershmëri nga prapa. A duan elitët ende ta dëgjojnë atë dhe ta përfaqësojnë komunitetin nahdliyin?