Ushtrimi dhe shëndeti mendor tek adoleshentët: çfarë thonë evidencat

Adoleshenca është një fazë thelbësore dhe kritike e zhvillimit njerëzor. Gjatë kësaj periudhe të pasigurt, adoleshentët përjetojnë shumë ndryshime fizike, emocionale dhe shoqërore që mund të jenë mjaft sfiduese. Është një fazë e ndërtimit të identitetit, ekspozimi më i madh ndaj presioneve të jashtme dhe kërkimi i pavarësisë, gjë që mund të shkaktojë një balancë të paqëndrueshme emocionale nëse nuk ka burime të përshtatshme.

Kjo pasiguri emocionale rrit rrezikun për zhvillimin e çrregullimeve mendore. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), një nga çdo shtatë të rinj midis moshës 10 dhe 19 vjeç vuan nga ndonjë. Kjo përfaqëson rreth 15 % të 1,3 miliardë adoleshentëve që janë në botë, të cilët përbëjnë rreth një të gjashtën e popullsisë globale.

Në fakt, çrregullimet mendore janë ndër shkaktarët kryesorë të sëmundjes dhe paaftësisë në këtë grup popullsie. Duhet të kemi parasysh se vetëvrasja është shkaku i tretë i vdekjes midis të rinjve nga 15 deri në 29 vjeç. Ky fakt alarmues na bën të reflektojmë mbi urgjencën e zbatimit të strategjive efektive parandaluese që nga fazat e hershme të jetës.

Zakone që mbrojnë kundër çrregullimeve mendore

Depresioni dhe ankthi duket se janë ndryshimet më të zakonshme tek adoleshentët. Të dyja ndajnë disa simptoma dhe, në shumë raste, trajtimi i tyre mund të fokusohet në mënyrë të ngjashme. Terapitë e shumta psikologjike që ekzistojnë dhe qasjet farmakologjike kanë treguar të jenë mjete efektive.

Sa i përket parandalimit, zakonet bëjnë ndryshimin. Shmangni drogat, duhanin dhe alkoolin, rrethohuni nga një mjedis social i shëndetshëm dhe mbani veten aktivë janë disa nga rekomandimet e udhëzimeve aktuale të shëndetit mendor. Në këtë drejtim, organizma ndërkombëtarë si Organizata Botërore e Shëndetësisë gjithashtu theksojnë efektet e dobishme të aktivitetit fizik për të përmirësuar mirëqenien fizike, psikologjike dhe shoqërore.

Megjithatë, një pjesë e madhe e popullsisë botërore nuk përmbush rekomandimet, përfshirë edhe të rinjtë. Në periudhën midis vitit 2016 dhe 2022, më shumë se 80 % e personave midis moshës 11 dhe 17 vjeç nuk arritën qëllimin e kryerjes së 60 minutave në ditë të aktivitetit fizik të moderuar ose të fuqishëm.

Më shumë lexoni: Trajnimi i forcës: nga çfarë moshe?

Gjatë adoleshencës ndryshojnë shumë zakone. Dhe ndër to, praktika e aktivitetit fizik dhe sportit, e cila zvogëlohet kryesisht me kalimin në arsimin e mesëm.

Katër përfundime në dritën e shkencës

Recent studime konfirmojnë rëndësinë e shmangies së ulur në mënyrë që të përmirësohet shëndeti mendor. Rezultatet e këtyre punimeve mund të përmbledhen kështu:

1. Adoleshentët jo aktivë përjetojnë simptoma më të mëdha të depresionit dhe ankthit

Të rinjtë që nuk ushtrojnë rregullisht janë, me diferencë, ata që vuajnë më shumë simptoma emocionale negative (hidhërim, demoralizim, nervozizëm dhe shqetësim). Kështu zbulojnë dy studime të fundit të kryera me më shumë se 10,000 adoleshentë në Spanjë.

Lëvizja me rregullsi jo vetëm që fuqizon trupin, por gjithashtu mbron mendjen. Vlerësohet se adoleshentët aktivë kanë midis 20 % dhe 30 % më pak mundësi për të shfaqur simptoma depresive në krahasim me shokët e tyre sedentare.

2. Sa më i madh është niveli i aktivitetit fizik dhe performanca, aq më të vogla janë simptomat

Ndikimi pozitiv i sportit mbi shëndetin mendor nuk varet vetëm nga nëse praktikohet apo jo, por edhe nga sa dhe si kryhet. Adoleshentët joaktivë kanë deri katër herë më shumë mundësi të përjetojnë simptoma të moderuara ose të rënda depresive në krahasim me sportistët e performancës së lartë. Personat në atë grupmoshë që stërviten më shumë orë në javë dhe që marrin pjesë në gara, veçanërisht në nivel kombëtar ose ndërkombëtar, janë ata që kanë një humor më të mirë dhe më pak ankth. Edhe pse lloji i sportit nuk duket të bëjë shumë ndryshim, është angazhimi dhe rregullsia me të cilën praktikohet ai që ka rëndësi.

Sa më aktiv dhe i strukturuar të jetë stili i jetesës sportive i një adoleshenti, aq më shumë përfitime ka për shëndetin e tij mendor, veçanërisht nëse sporti është pjesë e jetës së përditshme në mënyrë të rregullt dhe motivuese.

3. Vajzat adoleshente vuajnë më shumë

Në krahasim me djemtë, vajzat adoleshente kanë tendencë të përjetojnë më shumë simptoma të lidhura me ankthin dhe depresionin, veçanërisht ndërsa kalojnë në faza më të avancuara të adoleshencës.

Kjo ndryshim bëhet më i dukshëm pas moshës 14 ose 15 vjeç, duke përputhur fazat më të avancuara të zhvillimit të pubertetit. Disa studime tregojnë se vajzat adoleshente kanë midis 50 % dhe 70 % më shumë mundësi të shfaqin simptoma depresive sesa shokët e tyre meshkuj.

Arsyet mund të lidhen me ndryshimet hormonale, shoqërore dhe kulturore. Ndryshimet në nivelet e estrogjenit, presioni më i madh estetik, krahasimi shoqëror në rrjete sociale, ngacmimi shkollor dhe perceptimi më i ulët i kompetencës fizike kontribuojnë në këtë vulnerabilitet emocional.

Gjithashtu është vërejtur se adoleshentët kanë tendencë të mbeten të bllokuar në mendime negative, duke rrethuar një herë e një tjetër shqetësimet e tyre në një stil mendimi të quajtur ruminacion, gjë që mund të intensifikojë simptomat ankthioze dhe depresive.

Prandaj, është veçanërisht e rëndësishme të inkurajojmë praktikën sportive midis adoleshentëve, duke i ndihmuar ata të ndihen të sigurt, të shoqëruar dhe të motivuar në mjedise pozitive dhe të shëndetshme.

4. Ekzistojnë përfitime afatgjata

Së fundi, përveç efekteve të menjëhershme, një rishikim sistematik i ri sugjeron se fëmijët dhe vajzat që praktikojnë aktivitete fizike gjatë kohës së lirë gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës mund të përfitojnë nga përfitime sjellore dhe shëndetësore afatgjata.

Duke marrë parasysh gjithçka u tha, është thelbësore që autoritetet, trajnerët, familjet dhe vetë të rinjtë të kuptojnë se të lëvizësh me rregullsi dhe intensitet jo vetëm që kujdes dhe përmirëson trupin, por edhe mendjen. Inkurajimi i praktikës së tyre është i nevojshëm për të ndërtuar një rinovim dhe jetë më të shëndetshme dhe më të ekuilibruar.