Zgjedhja: kur inteligjenca artificiale shkruan (dhe mendon) për ne

Sa herë që ulem të shkruaj një tekst si ky që keni para syve tani, hap një dokument të bardhë dhe mendoj. Jo vetëm për atë që mund të jetë interesante të shkruaj, ose për artikujt e fundit (ose të vjetër) që më kanë prekur më shumë dhe më kanë bërë të dua t’i ndaj me abonentët tanë. Mendoj gjithashtu se si t’i lidh disa me të tjerët, si të vendos një temë të përbashkët, një rrjedhë narrativi. Mendoj për një mënyrë për të filluar që të jetë e këndshme për t’u lexuar, që të ngacmojë pak kuriozitetin…

Sot mund të mos bëj asgjë nga kjo. Mund të shkruaj një “komandë” ose prompt dhe ta dërgoj tek ChatGPT, ose Perplexity, duke shpjeguar situatën time (jam një gazetare redaktore e The Conversation), nevojat e mia (kam nevojë të shkruaj një tekst prezantues për një përzgjedhje artikujsh për lexuesit tanë me karakteristika x ose y), duke i dhënë shembuj se si ta bëj ose si të mos e bëj. Mund të ofroj edhe shembuj të tjerë të buletineve që kam shkruar dhe mendoj se kanë dalë mirë; gjithashtu, do t’i jepja një listë të të gjitha artikujve të botuar në muajt e fundit, temave më të lexuara, ose çështjeve të debatit shoqëror. Dhe nuk do të kisha nevojë të mendoja më shumë.

A do të vërehnit ju? Ekspertët në inteligjencën artificiale bien dakord se dallimi midis një teksti të gjeneruar nga kjo teknologji dhe një të shkruar nga një njeri nuk është detyrë e lehtë. Gabimet janë të zakonshme, si në formën e falsëve pozitive ashtu edhe të falsëve negative. Tekstet e IA janë mirë të shkruara, sintaksa është e mirë. Nëse udhëzimet që i kemi dhënë makinerisë janë të detajuara dhe të sakta, dhe kemi marrë mundimin të “bisedojmë” pak me të që të kuptojë detajet e detyrës, padyshim që është një tekst i mirë, madje edhe me stilin tonë personal. Është e frikshme, apo jo?

Fenomenale, do të mendojnë shumë. Një mal mesazhesh email dhe raporteve të përmbledhura që nuk do të më duhet t’i shkruaj ose raporteve të plota dhe të mërzitshme që nuk do të më duhet t’i lexoj (sepse IA do t’i përmbledhë ato në mënyrë perfekte). Në të ardhmen shumë të afërt, të shkruash tekstet tona mund të bëhet si të bësh birrën tënde ose të knitësh xhupat e tu vetë.

Por të transferojmë këtë situatë në arsimin. Shkrime, ese, punime, disa aq vendimtare sa ato të diplomës ose të masterit… të gjitha këto mund të bëhen shpejt dhe lehtë me IA. A është e drejtë të marrim notë 9 në punimin e diplomës nëse nuk e kemi shkruar vetë atë punim? A nuk është të shkruarit pikërisht të menduarit? A mendon atëherë për ne inteligjenca artificiale? A si e vlerësojmë studentët pasi dimë se punimet e tyre mund të jenë shkruar nga një makinë? Si i bindim ata se edhe pse marrin notë të mirë nuk po mësojnë të njëjtën gjë? A mund të përdoret, por në mënyrë etike?

Hulumtues në inteligjencën artificiale dhe mësues që përballen me këtë situatë të re dhe të çuditshme në klasat e tyre kanë shkruar për këtë çështje nga këndvështrime të ndryshme, dhe shpresoj që ju të shijoni sa shumë të lexoni idejat dhe propozimet e tyre ashtu si edhe unë.

Për më tepër, kam shpenzuar rreth një orë duke përgatitur këtë tekst. Ndoshta, nëse do ta bëja me ChatGPT, madje do të merrte edhe më shumë kohë. Mund të kishte dalë më i mirë, edhe pse kurrë nuk do ta di. Por ajo që di me siguri është se nuk do ta shijoj ashtu siç e bëra tani.