Të folurit e shenjtë i tamburit të Kënie është kthyer në shtëpi: mësime nga Kenia për transformimin e jetëve

Parlamenti francez ka miratimisht miratuar një ligj për t’u kthyer në Djidji Ayôkwé, një tambur i shenjtë që është vjedhur nga forcat koloniale nga Kote d’Ivoire në vitin 1916.

Njëherë i përdorur nga populli Ebrié në jugun bregdetar të vendit për të thirrur mbledhje, për të njoftuar mesazhe mbretërore dhe për të ankoruar identitetin e komunitetit, tamburi i madh i drunjtë i skulpturuar së shpejti do të kthehet në shtëpi. Aty nuk do të jetë vetëm një relike, por një enë e kujtesës kolektive dhe dinjitetit.

Unë jam një mësues i studimeve të paqes dhe konfliktit, të cilit kërkimi shpesh i fokusohet në rolin e muzeve dhe ekspozitave të artit në ndihmën për të sjellë unitet. Si pjesëmarrës dhe menaxher projekti në ekspozitën e Kenias të vitit 2013 Journeys of Peace, unë kam analizuar se si artefaktet kulturore në ekspozitë mund të ndërtojnë ura dhe të nxisin pajtim në komunitete.

Në Kote d’Ivoire, një vend i plagosur nga luftërat civile, Djidji Ayôkwé mund të bëhet një simbol i fuqishëm i paqes, duke ndihmuar në shërimin e plagëve etnike dhe politike. Duke aplikuar mësimet nga ekspozita e Kenias, unë argumentoj se kthimi i këtij tamburi mund të transformojë një moment të rikuperimit në një lëvizje për pajtim.

Trashëgimia kulturore, e rrënjosur në të kaluarën, ka fuqinë e thellë në të tashmen për të formësuar një të ardhme të përbashkët.

Udhëtime të Paqes

Udhëtime të Paqes u organizuan nga Fondacioni i Trashëgimisë së Muzeumeve të Paqes të Komunitetit të Kenias dhe organizata joqeveritare suedeze Cultural Heritage Without Borders. Gjatë turneut me ekspozitën, pashë fuqinë e artefakteve kulturore – karrige, gourde, flutë, brezje grave – për të riparuar komunitete të thyerura.

Këto objekte tradicionale u zgjodhën me qëllim për rëndësinë e tyre kulturore dhe aftësinë e tyre për të rezonuar me komunitetet lokale. Ato ishin sende të përditshme tradicionale të mbushura me kuptim simbolik, duke përfaqësuar trashëgiminë dhe identitetin e përbashkët. Roli i tyre qëndronte në aftësinë për të nxitur dialog dhe pajtim. Gjatë një viti, ekspozita itinerante arriti mbi 4,000 njerëz në Kenian rurale, duke i kthyer objektet në mjete për dialog komuniteti.

---

Lexoni më shumë: Grabitja e trashëgimisë afrikane: një libër i ri i fuqishëm eksploron dëmin e shkaktuar nga vjedhja koloniale

---

Në Pokot në perëndim të Kenias, ku ka pasur konflikte të shpeshta për vjedhjen e bagëtisë, pashë pleqtë duke përdorur artefakte si ato të paraqitura në ekspozitë për të mbajtur vigjilje paqeje, duke pajtuar dy komunitete luftuese, Pokot dhe Tugen, të ndara nga vjedhja e bagëtisë.

Në Samburu, një komunitet në rajonin North Rift që ka histori konflikte ndër-etiçke midis komuniteteve pastoraliste që konkurrojnë për tokë për kullotje, luftëtarët shkëmbyen armë me shkopinj shëtitjeje. Ata përqafojnë paqen përmes trashëgimisë së tyre. Këto momente më treguan se objektet kulturore nuk janë thjesht relike por ankorë të gjalla për identitetin dhe shërimin.

Pra, ne nuk i ekspozuam thjesht artefaktet; ne i lejuam të jetojnë. Komunitetet i prekën, ndanë historitë e tyre, dhe i përdorën për t’u përballur me çështje të dhimbshme – dhunën etnike, mosmarrëveshjet e tokës, madje edhe mutilimin gjenital femëror.

Në Machakos, një rajon në pjesën lindore të Kenias, fjalët e një studenti më goditën mua:

Unë kurrë nuk dija se ndanim kaq shumë me fqinjët tanë. Kjo më ka ringjallur besimin tim në njerëzimin.

Artefaktet shkaktuan ndjeshmëri dhe besim, duke çuar në rezultate konkrete: bagëtinë e kthyer, tregje të rinovuara, dhe partneritete me qeveritë lokale.

Djidji Ayôkwé dhe lufta civile

Djidji Ayôkwé mban premtimin e ngjashëm për Këngën e Vogël, një vend që ende po shëron nga dy luftëra civile shkatërruese.

E para, nga 2002 deri në 2007, përballi rebelët veriorë kundër forcave qeveritare jugore. Ajo u frymëzua nga tensionet etnike dhe rajonale. E dyta, nga 2010 deri në 2011, shpërtheu pas një zgjedhjeje të kontestuar, duke lënë mbi 3,000 të vdekur dhe duke thelluar ndarjet ndërmjet grupeve etnike si Ebrié, Baoulé dhe Dioula.

Tamburi, një zë i shenjtë për Ebrié, u hesht gjatë vjedhjes koloniale, duke reflektuar heshtjen e komuniteteve gjatë këtyre konflikteve. Rikthimi i tij ofron një mundësi për të rivendosur atë zë, duke nxitur unitet dhe pajtim siç pamë në ekspozitën në Kenia.

Tamburi, dikur një forcë bashkuese për tubimet Ebrié, mund të simbolizojë paqen. Një ceremoni mirëseardhjeje e drejtuar nga komuniteti, e krijuar bashkërisht nga të moshuarit Ebrié, të rinjtë, artistët dhe historianët, mund ta shënojë kthimin e tij me ritet, muzikën dhe tregimet, duke reflektuar rolin e tij si një zë komunitar.

Dialogjet rreth rëndësisë së tij, këngët, heshtjet dhe historitë mund të ndihmojnë në ndërtimin e urave mes grupeve etnike, duke ftuar grupe si Baoulé dhe Dioula të ndajnë në procesin e shërimit. Ekspozitat si "Udhëtimet e Paqes" mund ta sjellin tamburin në rajonet e prekura nga konflikti, duke integruar historitë orale dhe performancat për ta bërë atë një simbol të gjallë të paqes. Këto hapësira mund të adresojnë tensionet e mbetura nga luftërat civile, si mosmarrëveshjet tokësore ose mosbesimi ndërmjet komuniteteve.

Përfshirja, një gur themeli i "Udhëtimeve të Paqes", është thelbësore për Këngën e Vogël. Gratë, shpesh mbajtëset e kulturës, dhe të rinjtë, të cilët u rritën pas luftës, duhet të jenë në qendër të këtyre përpjekjeve.

Duke integruar tamburin në programet arsimore, punët për ndërtimin e paqes ose festivalet kulturore, Kënga e Vogël mund t'u japë fuqinë këtyre grupeve për të rindërtuar një identitet kombëtar të përbashkët. Siç mësuam në Kenia, kur komunitetet angazhohen me trashëgiminë e tyre – prekja, dëgjimi, kontributi – ndjenja e tyre e agjencisë rritet, duke nxitur pajtim ndërmjet ndarjeve.

Repatriimi për shërim dhe fuqizim

Kthimi i Djidji Ayôkwé është pjesë e një lëvizjeje më të gjerë për të drejtuar gabimet koloniale rreth artefakteve të plaçkitura, nga Bronzet e Beninit në thesaret mbretërore të Etiopisë.

Udhëtimet e Paqes më mësuan se repatriimi është më shumë se kthimi i objekteve. Është për rivendosjen e fuqisë së tyre për të transformuar jetët.

---

Lexoni më shumë: 'Restitucioni' i artit afrikan të plaçkitur vazhdon vetëm politikat koloniale - shumë më tepër është në lojë

---

Pjesëmarrja në ekspozitë më tregoi se trashëgimia kulturore është një forcë për të tashmen, jo vetëm një kujtim i së shkuarës. Në Kenia, mësuam se kur artefaktet u jepet zë, ato bëjnë më shumë se të kujtojnë kush ishim. Ato na tregojnë kush mund të jemi.