Democratizimi i arsimit: shtatë metoda për arritjen e performancës më të mirë akademike

Imagjinoni dy studentë me aftësi të ngjashme në mjedise akademike, shoqërore dhe familjare të ndryshme. Logjika na thotë se sa më të mira të jenë kushtet mjedisore (arsim i cilësisë së lartë, një mjedis stimuluese, vëmendje e personalizuar ose një mjedis familjar favorizues për studimet), aq më të mira do të jenë rezultatet akademike.

Dhe, megjithatë, shpesh gjendemi duke parë studentë që, kundër të gjitha probabiliteteve, arrijnë nivele të jashtëzakonshme akademike. Çfarë po bëjnë ndryshe ata? Nuk është vetëm të studiojnë më shumë, por të studiojnë më mirë. Ky artikull eksploron zakonet e mbështetura nga shkenca njohëse dhe arsimore që këta studentë zbatojnë sistematikisht për t’u dalluar.

1. Praktika e qëllimshme dhe vetëvlerësimi i vazhdueshëm

I frymëzuar nga puna e psikologut suedez Anders Ericsson, koncepti i praktikës së qëllimshme shkon përtej studimit të thjeshtë: përfshin fokusin e qëllimshëm në pikat e dobëta, marrjen e feedback-ut dhe përshtatjen e vazhdueshme të strategjive. Është i njëjti parim i përdorur nga sportistët dhe muzikantët e elitës.

Ky lloj praktike e studimit mund të mësohet në shkollat vetë, si në rastin e programit Talente të Universitetit Katolik Papnik të Perusë.

Studentët me potencial të lartë të arsimit të mesëm marrin probleme të përshtatura sipas nivelit të tyre specifik të aftësisë, me feedback të menjëhershëm. Participantët e programit dolën në pah në olimpiada ndërkombëtare të matematikës, duke treguar se kjo teknikë funksionon edhe në kontekste me burime të kufizuara.

2. Planifikimi dhe menaxhimi i kohës

Studentët e suksesshëm ndajnë studimet e tyre në blloqe të fokusuar me qëllime të përcaktuara, duke përdorur strategji metakognitive për të vlerësuar dhe përshtatur përparimin e tyre. Aftësia për vetëregullim është studiuar gjerësisht nga B. J. Zimmerman dhe D. H. Schunk, psikologë arsimorë që kryen kërkime themelore mbi mënyrën se si studentët planifikojnë, monitorojnë dhe vlerësojnë mësimin e tyre vetë.

Teknika më e zakonshme ndër këta studentë është organizimi i kohës në periudha prej 25 deri në 45 minuta përqendrimi të thellë, të ndjekura nga pushime strategjike, të shoqëruara me rishikime javore për të përshtatur dhe optimizuar sistemin e planifikimit personal.

---

Mëso më shumë: Këshilla praktike për rimarrjen e aftësisë së përqendrimit

---

Në Kolumbi, Rrjeti i Studentëve të Ekselencës (REDEC) zbatoi një program trajnimi në planifikimin strategjik për studentët me të ardhura të ulëta në Medellín në vitin 2023. Rezultatet treguan se ata që zbatuan në mënyrë të vazhdueshme metodat e planifikimit të strukturuar përmirësuan notat e tyre në vetëm një semestër, pavarësisht nga situata e tyre socioekonomike.

3. Rimarrja aktive dhe testi praktik

Një nga teknikat më të fuqishme është praktika e rimarrjes aktive të informacionit, në vend që ta lexosh vetëm përsëri. Metoda si kartat e kujtesës, testet praktike dhe “teknika e Feynman”-it aktivizojnë konsolidimin e thellë të njohurive.

Kartat e kujtesës detyrojnë studentin të kujtojë aktivisht përgjigjen përpara se ta shohë atë, gjë që forcon lidhjet nervore të lidhura me mësimin; efektiviteti i tyre rritet kur përdoren me përsëritje të shpërndara në kohë.

Testet praktike përfshijnë auto-testime me pyetje të ngjashme me ato të një provimi të vërtetë, gjë që jo vetëm zbulojnë boshllëqet në njohuri, por edhe trajnojnë truallin për të hyrë në informacione shpejt nën presion.

Së fundi, teknika e Feynman-it konsiston në shpjegimin e një koncepti sikur të ishte duke u mësuar dikujt tjetër, duke përdorur një gjuhë të thjeshtë; ky proces zbulojnë atë që është kuptuar në të vërtetë dhe atë që nuk është, duke lehtësuar riorganizimin mendor dhe thellimin e njohurive.

Ka mjete digjitale, si Anki dhe Quizlet, të cilat mund të ndihmojnë në hartimin e testeve dhe kartave të kujtesës, por me një qasje sistematike: ato krijojnë kartat e tyre të kujtesës, i rishikojnë çdo ditë dhe i përshtatin sipas përparimit tuaj.

Një Olimpiadë Braziliane të Matematikës së Shkollave Publike (OBMEP) zbatoi një sistem mësimi të bazuar në rikuperimin aktiv për nxënësit e shkollave publike. Duke përdorur një platformë praktike të shpërndarë e projektuar posaçërisht për kontekste me akses të kufizuar në internet, ata arritën të bëjnë që nxënësit e komuniteteve të margjinalizuara të përmirësonin ndjeshëm performancën e tyre, me disa finalistë kombëtarë nga rajonet më të varfra të vendit.

Efekti i shpërndarjes së hapësirës dhe ripërsëritjes të shpërndarë

Evitoja e studimit në fund të kohës është thelbësore. Hapësira e studimit gjatë kohës përmirëson mbajtjen afatgjatë, siç tregon një nga studimet më të ndikueshme mbi këtë temë.

Nxënësit me performancë të lartë përdorin sisteme të rivizimit të planifikuar, duke ripërsëritur materialin e mëparshëm sipas kurbave të harresës të llogaritura. Këto kurba të harresës bazohen në një model të propozuar për herë të parë nga psikologu gjerman Hermann Ebbinghaus, i cili mati sa kohë mbajnë informacionet një person nëse nuk i ripërsërit. Ky model tregon se harrojmë pjesën më të madhe të përmbajtjes menjëherë pas mësimit, përveç nëse e ripërsëritim në intervale strategjike. Për të llogaritur kur të ripërsërisim, përdoren algoritme për të vlerësuar pikën ku jemi duke harruar informacionet (para se të humbasin plotësisht).

Gjithashtu mund të përdoren orare të veçanta ku seancat e ripërsëritjes shpërndahen strategjikisht për të maksimizuar mbajtjen.

Instituti Kombëtar i Edukimit Teknik të Argjentinës zhvilloi programin Distributed Study për nxënësit e trajnimt teknik, duke zbatuar një metodë ku provimet e pjesshme përfshijnë sistematikisht përmbajtjen e të gjitha moduleve të mëparshme në përmasa në rënie.

Nxënësit që ndoqën këtë model treguan mbajtje mbi 85% të materialit të mësuar në fillim të vitit, në krahasim me 35% në grupet e kontrollit.

Higjena e gjumit dhe kujdesi fizik dhe mendor

Të flesh mirë nuk është luks, por një strategji studimi. Kërkimet tregojnë se gjumi i duhur forcon kujtesën dhe përmirëson performancën akademike. Shumë studentë me performancë të lartë gjithashtu praktikojnë vëmendjen e plotë (mindfulness) ose pushime aktive (pushime të shkurtra gjatë studimit ku ata përfshihen në lëvizje të lehta fizike).

Për shembull, Fakulteti i Mjekësisë i Universitetit të Andes ka zhvilluar programa dhe kurse të orientuara drejt mirëqenies së studentit dhe zhvillimit të aftësive për jetën universitare. Për shembull, ata ofrojnë kursin Tools for university life, i cili synon të mbështesë përshtatjen e studentëve në mjedisin akademik dhe të promovojë pavarësinë e tyre.

Mendësia e zhvillimit

Sipas psikologes Carol S. Dweck, profesoreshë në Universitetin Stanford dhe autore e librit Mindset: The Attitude of Success, studentët që besojnë se inteligjenca e tyre mund të zhvillohet me përpjekje janë më të qëndrueshëm, rezistentë dhe të suksesshëm.

Një shembull i dukshëm është programi i zbatuar nga Ministria e Arsimit dhe Qendra e Inovacionit në Arsimin e Fondacionit Chile, i cili integronte këtë perspektivë në zhvillimin socioemocional të studentëve në zona të vulnerueshme, duke arritur përmirësime të rëndësishme në motivim dhe performancë akademike.

Praktikat konkrete që ndihmojnë në kultivimin e kësaj mendësie përfshijnë mbajtjen e ditarëve të mësimit për të regjistruar përparimin, ri-interpretimin e dështimeve si mundësi për përmirësim dhe kërkimin aktiv të sfidave që i largojnë nga zona e komfortit.

Në shumë shkolla publike në Meksikë, nisma Mentalidad sin fronteras ka zbatuar një program prej tetë javësh të fokusuar në zhvillimin e një mendësie rritjeje tek nxënësit e shkollës së mesme nga zonat e margjinalizuara. Rezultatet ishin mbresëlënëse: normat e largimit nga shkolla ranë me 35%, ndërsa mesatarja e notave u rrit ndjeshëm, veçanërisht mes nxënësve që më parë ishin etiketuar si “pa performancë”. Më e veçantë është se këto ndryshime vazhduan dy vjet pas ndërhyrjes fillestare.

Mësimi strategjik dhe bashkëpunues

Nxënësit me performancë të lartë nuk studiojnë në mënyrë të izoluar. Përkundrazi i stereotipeve, ata krijojnë rrjete bashkëpunuese të mësimit shumë efektive ku çdo anëtar sjell pikat e tij të forta në tryezë. Ata përdorin metodologji si “mësimi reciprok” dhe “shpjegimi mes bashkëmoshatarësh”, teknika që shumëfishojnë kuptimin konceptual.

Dallimi qëndron te struktura: ata nuk janë thjesht grupe studimi, por komunitete të organizuara me funksione të përcaktuara, qëllime të qarta dhe metoda të veçanta për të zgjidhur probleme komplekse kolektive.

Rrjeti Latino-Amerikan i të Rinjve për Shkencën (RedLJC) ka krijuar “qendra ekselence” në universitete publike në Peru, Ekuador dhe Bolivi. Këto grupe ndërdisiplinore përdorin një metodë të sistematizuar të mësimit bashkëpunues ku studentë nga fusha të ndryshme mblidhen çdo javë për të trajtuar probleme nga këndvështrime të ndryshme. Pjesëmarrësit kanë përmirësuar ndjeshëm notat e tyre dhe, më e rëndësishmja, kanë zhvilluar projekte kërkimore që kanë marrë njohje ndërkombëtare, duke dëshmuar se mësimi bashkëpunues strategjik përmirëson rezultatet që do të ishin të pamundur për t’u arritur individualisht.

Zbuluar misteri: performanca në dispozicion të të gjithëve

Performanca akademike e jashtëzakonshme nuk është një mister i rezervuar për pak të privilegjuar. Është një kombinim i zakoneve strategjike, të matshme dhe të arritshme që janë vërtetuar si nga shkenca e njohjes ashtu edhe nga përvoja praktike në kontekstin latino-amerikan.

Lajmi i mirë është se këto strategji janë të transferueshme dhe të shkallëzuara, pra mund të zbatohen në kontekste dhe mjedise të ndryshme. Sfida tani është t’i kthejmë këto njohuri në politika arsimore efektive dhe praktika pedagogjike të arritshme për të gjithë.