Autoritetet iraniane kanë zgjeruar ndjeshëm ndalimin e ecjes me qen në publik, duke shtrirë kufizimet nga kryeqyteti, Teherani, në të paktën 18 qytete në mbarë vendin, duke përfshirë qytete të mëdha si Esfahan, Hamedan, Ilam dhe Kerman.
Ky veprim bazohet në një udhëzim policie të vitit 2019 që fillimisht ndaloi ecjen me qen në Teheran dhe tani përfshin ndalime për transportimin e qenve në automjete dhe, në disa raste, mbylljen e dyqaneve të kafshëve shtëpiake dhe klinikave veterinarë pa leje.
Zyrtarët thonë se ndalimi është i nevojshëm për të ruajtur "rendin publik, sigurinë dhe mbrojtjen e shëndetit publik," duke paralajmëruar se veprime ligjore do të merren ndaj shkelësve në qytete të ndryshme.
Zbatimi ndryshon, por masat përfshijnë arrestime të mundshme, sekuestrimin e automjeteve dhe konfiskimin e qenve të gjetur duke shkelur rregullat.
Pronësia dhe ecja me qen kanë qenë prej kohësh kontestues në Iran, veçanërisht që nga Revolucioni Islamik i vitit 1979. Shumë autoritete fetare e konsiderojnë qenin si "përlindës të papastër" dhe simbol të ndikimit kulturor perëndimor.
Udhëheqësi suprem, Ayatollah Ali Khamenei, ka deklaruar më parë se mbajtja e qenve për arsye jo të kullotjes, gjuetisë ose mbrojtjes është "i papranueshëm," dhe në vitin 2021, dhjetëra ligjvënës kanë denoncuar pronësinë e kafshëve shtëpiake si një "problem shoqëror shkatërrues" që mund të minojë mënyrën e jetesës iraniane dhe islame.
Duke përsëritur këtë pikë, ish-ligjvënësi konservator Hassan Shojaei tha se qentë dikur shërbenin si mbrojtës të njerëzve por tani "janë brenda dhe zëvendësues për fëmijët," gjë që ai e konsideron "moderne dhe perëndimore."
"Nuk na përket neve, as Iranit tonë, as Islamit tonë," shkroi ai në X.
Ndërsa nuk ekziston një ligj kombëtar që ndalon qartë pronësinë e qenve, autoritetet mbështeten në udhëzime lokale, urdhra policie dhe disa artikuj të Kodit Penal dhe Kushtetutës iraniane që trajtojnë moralin publik dhe shëndetin për të justifikuar ndalimet. Vlerësimet në median iraniane e vendosin numrin e kafshëve shtëpiake, duke përfshirë macet dhe qentë, rreth 6 deri në 8 milionë.
Payam Mohebbi, ish-kreu i Shoqatës së Veterinarëve të Iranit, i tha Radio Farda të RFE/RL-së se ligjet për mbajtjen e kafshëve janë të nevojshme për mbrojtjen e të dyjave, kafshëve dhe njerëzve, por kritikoi qasjen aktuale të autoriteteve.
"Krijimi po synon anëtarët më të padëmshëm të shoqërisë, të cilët dëshirojnë vetëm të tregojnë dashuri ndaj një krijese të gjallë," tha Mohebbi.
Zgjerimi i ndalimit të ecjes me qen shihet nga shumë si pjesë e një fushate më të gjerë nga autoritetet iraniane për të kontrolluar hapësirat publike dhe për të forcuar normat shoqërore konservatore. Për disa iranianë, pronësia e qenve — siç është sfidimi i ligjeve të detyrueshme të hijabit ose pjesëmarrja në tubime të fshehta — mbetet një akt i hollë rezistence kundër sundimtarëve klerikalë të vendit.
Ali Mojtahedzadeh, një ekspert ligjor me bazë në Iran, krahasoi qasjen e autoriteteve për kontrollin e pronësisë së kafshëve me përpjekjet e tyre për të zbatuar hijabin e detyrueshëm për gratë dhe ndalimin e televizionit satelitor dhe vuri re se të gjitha "dështuan".
"Dhe megjithatë, mjaft befasues, ne vazhdojmë të insistojmë në të njëjtën rrugë dhe të refuzojmë të pranojmë realitetet," shkroi ai në një opinion të botuar.
