Çorape romake të mëdha të zbuluara pranë Mureve të Adrianos nuk tregojnë se romakët kishin këmbë të mëdha

Gërmimet në fortifikimin romak të Magna, pranë Mureve të Adrianos, në Northumberland, verilindje e Anglisë, zbuluan këpucë prej lëkure me madhësi të konsiderueshme. Sipas disa raportimeve, zbulimi i tyre i ka lënë arkeologët të hutuar.

Përjetueshmëria e këpucëve nuk është, vetvetiu, një mrekulli ose diçka e pazakontë. Kushtet e shkëlqyera të ruajtjes, të shkaktuara nga ambientet e lagura me përmbajtje të ulët të oksigjenit, bëjnë që lëkura dhe materialet organike të tjera të ruajnë në tokën e lagësht të kësaj pjese të veriut të Anglisë.

Vite të tëra gërmimesh nga organizata Vindolanda Trust në Vindolanda, në jug të Mureve të Adrianos, dhe tani në Magna, kanë zbuluar një koleksion të madh këpucësh romakë. Këto zbulime na ofrojnë një regjistër të shkëlqyer të këpucëve të ushtarëve dhe civilëve që banonin aty rrotull.

Këpucët e Magna dallohen sepse shumë prej tyre janë të mëdha. Edhe në Vindolanda janë gjetur këpucë të mëdha. Megjithatë, nga ato për të cilat mund të përcaktohet madhësia, vetëm 0,4% janë të mëdha. Madhësia mesatare e këpucëve në Vindolanda është prej 24 cm deri në 26 cm gjatësi, që përkon me madhësitë 7 deri në 8 të këpucëve moderne të Mbretërisë së Bashkuar (madhësitë 37 deri në 39 në Brazil).

Këpucët e mëdha përbëjnë një përqindje shumë më të madhe të këpucëve në Magna. Këpuca më e madhe ka gjatësi impresionuese prej 32,5 cm, që përkon me madhësinë rreth 12 deri në 14 të Mbretërisë së Bashkuar moderne (madhësitë 47 deri në 48 në Brazil).

Kjo koleksion këpucësh ngre një pyetje të menjëhershme dhe të qartë: pse njerëzit në Magna kishin këpucë kaq të mëdha?

Përgjigjet e mundshme për këtë pyetje sjellin më shumë pyetje dhe nxjerrin në pah një komponent kryesor të kërkimit arkeologjik: një debat të mirë.

Emma Frame, arkeologe kryesore e gërmimeve në Magna, sugjeron: “Duhet të supozojmë se kjo lidhet me njerëzit që banonin këtu, që kishin këmbë më të mëdha, ndoshta më të gjata, por nuk e dimë”.

Kjo ideja e këmbëve më të mëdha, njerëzve më të mëdhenj, ka shumë kuptim, edhe pse sugjeron se disa anëtarë të komunitetit ushtarak në Magna ishin me të vërtetë shumë të gjatë. Dhe, pasi varret romake të Mureve të Adrianos janë pak ose aspak të gërmuara ose të studiuara, kemi pak informacione mbi gjatësinë e njerëzve në këtë pjesë të botës romake.

Megjithatë, mund të merren në konsideratë edhe ide të tjera. Për shembull, a është kjo ndonjë lloj i shamisë së borës ose i çizmeve të dimrit që lejojnë përdorimin e shtresave shtesë të mbështjelljes ose disa palë çorape?

Një letër, e ruajtur në kushte të ngjashme me ato të këpucëve në Vindolanda, i referohet një dhurate çorapesh dhe brekëve që i është dërguar dikujt që ishte stacionuar aty, ndoshta për ta mbajtur të ngrohtë gjatë netëve të ftohta të dimrit. Gjithashtu, nga dëshmitë e tjera, dimë se ushtarët sirianë përbënin një nga njësitë që stacionoheshin në Magna. Këta burra nuk ishin të zakonshëm për klimën e ftohtë të veriut të Anglisë.

A ishin këto këpucë të mëdha një përpjekje për t’u përballur me goditjen e dimrit britanik? Apo a kishin një qëllim mjekësor, ndoshta për t’u lejuar njerëzve me këmbë të fryra ose që përdornin bandazhe mjekësore të veshin këpucë?

Është e rëndësishme të theksohet se nuk po pretendoj se kam përgjigjet. Thjesht po paraqes disa hipoteza që mund të shpjegojnë këpucët shumë të mëdha bazuar në dëshmitë e tjera që kemi dhe në shpjegime të mundshme logjike për këpucë kaq të mëdha.

Këto lloj hipotezash janë në qendër të metodës arkeologjike. Zbulime të reja arkeologjike bëhen çdo ditë dhe shpesh bëhen kryefjalë me shprehje si “arkeologët të hutuar”. Edhe pse kjo gjuhë mund të nxisë interesin e publikut, ajo gjithashtu rrezikon të japë një përshtypje të rremë të disiplinës. Në realitet, puna që bëjnë arkeologët si unë dhe mijëra kolegë të mi në të gjithë botën bazohet në analiza të kujdesshme dhe të bazuara në dëshmi.

Sfida nuk është mungesa jonë e njohurive, por natyra e dëshmive vetë. Shumica e së kaluarës së largët është shuar me kalimin e kohës, dhe ajo që rikuperojmë përfaqëson vetëm një fragment të vogël të panoramës së plotë.

Ne nuk jemi aq “të hutuar” sa duket, por po testojmë me rigorozitet shumë hipoteza për të arritur interpretimet më të mundshme. Interpretimi i këtyre fragmenteve është një proces i ndërlikuar, si të ndërtohet një puzzle prej mijëra pjesësh me shumë prej tyre (si kufijtë) mungesë.

Ndonjëherë kemi saktësisht pjesët e duhura për të kuptuar pamjen e përgjithshme, por herë të tjera kemi boshllëqe dhe duhet të paraqesim disa sugjerime të ndryshme derisa të dalin më shumë dëshmi.