Një observator nënujore që monitoron Oqeanin Jugor për gati 30 vjet sjell rezultate të reja

Në një botë të prekur nga ndryshimet klimatike, Oqeani i Jugut luan një rol të madh. Ai absorbon deri në 40% të emetimeve të shkaktuara nga njeriu të thithura nga oqeanet ndërsa gjithashtu është shtëpia e disa prej ekosistemeve më të prekshme në botë.

Kuptimi i këtyre ekosistemeve dhe mënyra se si po ndryshojnë është thelbësor – por sfidues. Modelet dhe tendencat në këtë oqean të largët, kaotik shpesh mbulohen nga ndryshimet afatshkurtër.

Mënyra e vetme për të parë përmes zhurmës është të bëhen matje të qëndrueshme, vit pas viti, për dekada.

Në zemër të Oqeanit të Jugut ekziston një strukturë e verdhë dhe blu që lundron mbi sipërfaqe. Mund të mos duket shumë, por kjo është maja e një observatori të madh nënujor që ka monitoruar pulsin e kësaj zone për gati tre dekada.

I njohur si Seria Kohore e Oqeanit të Jugut (SOTS), ky observator përballon erëra dhe valë të fuqishme si në ciklon deri në 18 metra të larta. Ajo njohuri që ofron është mbledhur në disa studime të fundit, duke përfshirë një të publikuar së fundmi në Ocean Science.

Nga sipërfaqja te fundi i detit

E themeluar në vitin 1997 nga kërkuesi i CSIRO-së Tom Trull, ky observator përbëhet nga dy ankorime të automatizuara në ujë të thellë rreth 500 kilometra në jugperëndim të Tasmanisë.

Të ankoruara në fundin e detit 4,500 metra poshtë, këto ankorime mbahen nga udhëtime vjetore të anijes kërkimore CSIRO Investigator nga Hobarti.

Së bashku, ata vëzhgojnë të gjithë kolonën e ujit, nga sipërfaqja e goditur nga valët deri në thellësi. Tani në vitin e saj të 28-të, programi SOTS është programi më i gjatë i vëzhgimit në Oqeanin e Poshtëm të hapur.

Shenja e vetme e vëzhgimit është ankorimi i verdhë në sipërfaqe, i njohur si Stacioni i Fluksit të Oqeanit të Poshtëm. Ai ka një seri prej 30 sensorësh të ndryshëm atmosferikë dhe të motit. Këta transmetojnë të dhëna të motit në kohë reale të përdorura në parashikimet e Byrosë së Meteorologjisë.

Poshtë sipërfaqes është një mostrues automatik i ujit dhe rreth 40 sensorë të vendosur përgjatë linjave të ankorimit 4,500m deri në detin e thellë. Bashkëngjitur laboratorit të lundrueshëm është edhe një ankorim tjetër i bërë nga tre tufa të mëdha që kapin grimcat detare që shkojnë në fundin e detit gjatë rrugëtimit të tyre.

Çfarë të dhënash ka dhënë observatori?

Studimi i sapo publikuar përdor të dhënat e observatorit nga viti 1997 deri në 2022 për të kuantifikuar se si nxehtësia dhe karboni hyjnë në oqean, dhe se si struktura e ekosistemit ndryshon gjatë sezonit.

Këto rezultate tregojnë sa të rëndësishme janë bimët e vogla detare të njohura si fitoplanktonët.

Ata kontrollojnë sasinë e dioksidit të karbonit atmosferik që hyn në oqean. Kjo mund të lidhet drejtpërdrejt me sa shumë karbon vërtet arrin në thellësitë e oqeanit dhe është i mbyllur për periudha të gjata kohore – ky proces njihet si “pompa biologjike”.

Në të njëjtën kohë, kemi kuptuar se çfarë kontrollon popullsitë e fitoplanktonit dhe aftësinë e tyre për të ndihmuar këtë pjesë të oqeanit të thithë më shumë karbon. Kërkime të tjera nga vendi SOTS publikuar më herët këtë vit tregojnë saktësisht se si jeta detare në këtë rajon është e lidhur ngushtë me një metal gjurmë thelbësor por të rrallë në ujërat e detit – hekuri.

Lexoni më shumë: Teknologjitë e largimit të CO₂ detar mund të varen nga oreksi i kafshëve më të vogla të oqeanit

Programi SOTS gjithashtu ka ndihmuar shkencëtarët të zbulojnë ndryshime në kiminë e Oqeanit të Jugut, si p.sh. acidifikimin e oqeanit nga rritja e dioksidit të karbonit atmosferik.

Ai gjithashtu lejon matje të sa shumë karbon thithet nga deti, se si ekosistemet detare ndihmojnë në ruajtjen e këtij karboni në thellësi dhe si ndihmojnë erërat me energji të lartë të furnizojnë lëndë ushqyese të rëndësishme për të ushqyer këto ekosisteme.

Observatóriu madje është bërë vendi i zbulimit të një lloji të ri të specieve detare.

Çelësi i suksesit

Të gjitha këto rezultate janë vetëm të mundura falë gjatësisë së jetëgjatësisë dhe financimit të qëndrueshëm të programit SOTS. Ai prodhon të dhëna të mjaftueshme shumë larg mbrapa në kohë, dhe plotëson boshllëqet që nuk mund t’i plotësojnë satelitët.

Pa monitorim të përkushtuar, afatgjatë, nuk do të kishim një bazë fillestare për të ndjekur ndryshimet klimatike dhe një kuptim të dobët të sistemeve të motit dhe ekosistemeve në këtë pjesë të rëndësishme të botës. Ai gjithashtu kontribuon në aftësinë tonë për të parashikuar motin e përditshëm në Australi dhe klimën afatgjatë.

Por vlera e SOTS arrin shumë përtej Oqeanit Jugor. Programi ynë kombëtar i monitorimit kontribuon në rrjetet globale në një përpjekje ndërkombëtare të koordinuar për të vëzhguar, kuptuar dhe parashikuar motin dhe klimën. Ai na ndihmon të përgatitemi për ngjarje ekstreme që pritet të bëhen më të shpeshta.

Ky shembull është i kohës. Reduktimet e financimit në Administratën Kombëtare Okeanike dhe Atmosferike të SHBA (NOAA) kanë rezultuar në shkurtim të stafit, me 17% të fuqisë punëtore të NOAA-së që do të shkurtohet vitin e ardhshëm dhe rrezikun e mbylljes së stacioneve të monitorimit të motit ekstrem të mbyllura.

NOAA është përgjegjëse për disa vende monitorimi të oqeanit. Gjithashtu është përgjegjëse për satellitët meteorologjikë dhe programi i flotave robotike Argo – të dy platforma të rëndësishme ndërkombëtare të monitorimit.

Ndërsa sistemet e monitorimit të oqeanit dhe klimës jashtë vendit përballen me pasojat nga humbja e mundshme e sistemeve të vëzhgimit, Rrjeti i Kohës së Oqeanit të Jugut të Australisë vazhdon – dhe rëndësia e tij po rritet vetëm më shumë.

Financimi për programin SOTS vjen përmes Sistemit të Integruar të Vëzhgimit Detar, Partneriteti i Programit Antarktik Australian, dhe përmes bashkëpunimit midis CSIRO dhe Byrosë së Meteorologjisë.