PBS dhe NPR janë përgjithësisht të paanshme, të pavarura nga propaganda qeveritare dhe ofrojnë përfitime kyçe për demokracinë në SHBA

Kampionët e pothuajse tërësisht votimit në linjë partiake në Senatin e SHBA për të fshirë 1.1 miliardë dollarë fonde tashmë të miratuara për Korporatën për Transmetimin Publik e quajtën veprimin e tyre një refuz për të subvencionuar median liberale.

“Transmetimi publik prej kohësh është kapur nga aktivistët partiak,” tha Senatori amerikan Ted Cruz i Teksasit, duke insistuar se nuk ka nevojë për qeverinë që të financojë atë që ai e konsideron median e padrejtë. “Nëse dëshironi të shikoni propagandën e majtë, ndizni MSNBC,” tha Cruz.

Akuzat për paragjykimin liberal kanë qenë një ankesë e qëndrueshme konservatore që nga epoka e të drejtave civile, kur jugorët e bardhë insistuan se median po i shtrembëronte lajmet kundër segregacionit. Gjatë fushatës së tij presidenciale në vitin 1964, Senatori amerikan Barry Goldwater i Arizonës u ankua se media ishte kundër tij, akuza që është përsëritur nga çdo kandidat presidencial republikan që prej atëherë.

Por akuzat për paragjykim rrallë mbijetojnë në kontroll empirik.

Si kryetar i një instituti të politikës publike të përkushtuar për forcimin e demokracisë deliberative, kam shkruar dy libra rreth medias dhe presidencës, dhe një tjetër për etikën e medias. Hulumtimi im ndjek se si institucionet e lajmeve formësojnë jetën qytetare dhe pse demokracitë e shëndetshme mbështeten në gazetari që është e pavarur nga presioni i tregut dhe nga pikat e partisë.

Ajo pavarësi në Shtetet e Bashkuara – e shenjuar në klauzola e lirisë së shtypit të Amendamentit të Parë – i jep gazetarëve mundësinë të mbajnë përgjegjëshëm qeverinë, të zbulojnë abuzimet me pushtetin dhe kështu të mbështesin demokracinë.

Besimi në pavarësi

Ad Fontes Media, një “kompani përfitimi publik” e vetëshpallur, e cila misionin e saj e ka vlerësimin e medias për besueshmëri dhe paragjykim, ka vendosur raportimin e “PBS NewsHour” nën 10 pikë majtas së qendrës ideologjike. Ata e cilësojnë si “të besueshëm” dhe të bazuar në “analizë/fakt”. “Fox and Friends,” përkundrazi, shfaqja e mëngjesit shumë popullore në Fox News, është gati 20 pikë në të djathtë. Shkalla fillon nga zero dhe shkon deri në 42 pikë majtas për të matur paragjykimin progresiv dhe 42 pikë djathtas për të matur paragjykimin konservator. Vlerësimet jepen nga tre anëtarë panelësh që përbëhen nga rishikues të majtë, të djathtë dhe të qendrës.

Një studim i vitit 2020 peer-reviewed në Science Advances që ndoqi më shumë se 6,000 reporterë politikë gjithashtu gjeti “asnjë provë të paragjykimit të medias liberale” në historitë që ata zgjodhën të mbulonin, edhe pse shumica e gazetarëve janë më të majtë se pjesa tjetër e popullsisë.

Një studim i ngjashëm i vitit 2016 i publikuar në Public Opinion Quarterly tha se mediat janë më të ngjashme sesa të ndryshme dhe, përveç skandaleve politike, “organizatoret kryesore të lajmeve prezantojnë temat në një mënyrë kryesisht jo-partiake, duke mos i portretizuar as Demokratët as Republikanët në një dritë të veçantë favorizues ose të papëlqyeshëm.”

Anketat tregojnë se audiencat e mediave publike nuk e shohin atë si të paragjykuar. Një sondazh kombëtar i votuesve të mundshëm i publikuar më 14 korrik 2025 gjeti se 53% e të përgjigjësve besojnë te media publike për të raportuar lajmet “plotësisht, saktë dhe në mënyrë të drejtë,” ndërsa vetëm 35% e zgjasin atë besim te “mediat në përgjithësi.” Një shumicë gjithashtu kundërshtoi eliminimin e mbështetjes federale.

Krahasoni këto shifra me qëndrimet rreth transmetuesve publikë si MTVA në Hungari ose TVP në Poloni, ku shteti kontrollon shumicën e përmbajtjes. Protestat në Budapest në tetor 2024 tërhoqën mijëra kërkues që kërkonin fundin e “propagandës.” Instituti Reuters i Oxford për Studimin e Gazetarisë raporton se TVP është burimi më i pakënaqur i lajmeve në vend.

Ndërsa kritikët ndonjëherë përzien transmetimin publik amerikan me kanalet shtetërore, strukturat janë shumë të ndryshme.

Mbrojtjet për lirinë editoriale

Në sistemet mediatike të administruara nga shteti, një agjenci qeveritare punëson redaktorë, përcakton mbulimin dhe siguron financimin e plotë nga thesari. Zyrtarët publikë përcaktojnë – ose krijojnë – atë që është lajmi i rëndësishëm. Operacionet individuale të mediave mbijetojnë vetëm sa kohë që pala në pushtet është e kënaqur.

Radiodiffuzioni publik në SHBA funksionon pothuajse plotësisht në mënyrën e kundërt: Korporata për Radiodiffuzionin Publik është një organizatë private jofitimprurëse me një “firewall” ligjor që ndalon ndërhyrjen politike.

Më shumë se 70% e fondit federal të Korporatës për Radiodiffuzionin Publik për vitin 2025 prej 1.1 miliardë dollarësh SHBA kalon në rreth 1,500 stacione lokale të pavarura, shumica prej të cilave janë degë të NPR ose PBS, por disa prej tyre janë transmetues komunitarë pa lidhje. Qendra e CPB mbajtur vetëm rreth 5% të atij financimi federal.

Stacionet mbijetojnë duke kombinuar këtë fond modest federal me donacione të dëgjuesve, mbështetje nga sponsorët dhe fondacione. Kjo krijon një përzierje të diversifikuar të të ardhurave që më tej mbrojnë lirinë e tyre editoriale.

Dhe ndërsa stacionet ndajnë përmbajtje, çdo stacion gjithashtu ka liri në programim dhe mbulim të lajmeve, sidomos në nivel lokal.

Si një partneritet publik-privat, komunitetet individuale kryesisht zotërojnë sistemin e transmetimit publik dhe stacionet e tij të lidhura. Kongresi cakton fondet, ndërsa organizatat jofitimprurëse të komunitetit, bordet universitare, autoritetet shtetërore ose të tjera licencues lokale në fakt zotërojnë dhe drejtojnë stacionet. Donatorët individualë mujorë shpesh quhen “anëtarë” dhe ndonjëherë kanë të drejtë votimi në çështjet e qeverisjes së stacionit. Kontributet e anëtarësisë përbëjnë pjesën më të madhe të të ardhurave për shumicën e stacioneve, sigurimi i një mbrojtjeje tjetër për pavarësinë editoriale.

Harmonia e përbashkët qytetare

Dhe pastaj janë përfitimet kritike të medias publike për demokracinë vetë.

Një raport nga viti 2021 nga Bashkimi Evropian i Transmetimit lidh transmetimin publik me rritjen e pjesëmarrjes së votuesve, njohjen më të mirë faktuale dhe më pak të ndikuar nga retorika ekstreme.

Ekspertët paralajmërojnë se edhe prerjet e vogla do të përkeqësojnë një problem tashmë të dëmshëm me dezinformimin politik në SHBA, pasi qytetarët humbasin aksesin në informacione të lirë që nxisin alfabetizmin mediatik dhe inkurajojnë besimin mes demografive të ndryshme.

Në shumë aspekte, media publike mbetet e fundit hapësira qytetare e përbashkët që ndahet gjerësisht. Ajo është pa reklama dhe redaktohet në mënyrë të pavarur.

Një studim tjetër, nga Shkolla Annenberg e Universitetit të Pensilvanisë në vitin 2022, konfirmoi se “vendet me sistemet e pavarura dhe të financuara mirë të transmetimit publik gjithashtu kanë gjithmonë demokraci më të forta.”

Studimi theksoi se si media publike punon për të ndërtuar ura dhe për të nxitur mirëkuptimin mes grupeve të polarizuara. Ndërsa media komerciale, ku motivi i fitimit shpesh krijon nxitje për të theksuar konfliktin dhe senzacionalizmin, media publike zakonisht synon të ofrojë perspektiva të balancuara që nxisin dialog dhe respekt të ndërsjellë. Raportet shpesh janë më të gjata dhe më të thelluara sesa ato nga burime të tjera lajmesh.

Kjo vëmendje ndaj nuancave ofron një peshë kritike kundër balancës së fragmentuar, shpesh shumë partiake, të lajmeve që mbushin kanalet e lajmeve kabllore dhe rrjetet sociale. Dhe kjo trajtim i aftë, më i balancuar, ndihmon të përmirësojë polarizimin politik dhe dezinformimin.

Në përgjithësi, struktura unike dhe misioni i medias publike bëjnë demokracinë më të shëndetshme në SHBA dhe në mbarë botën. Media publike prioritizon arsimimin dhe ndriçimin qytetar. Ajo jep qytetarëve mjetet e rëndësishme për të naviguar në çështje komplekse për të marrë vendime të informuara – qoftë ato vendime për kë të votojnë ose për politikat publike vetë. Ruajtja dhe fuqizimi i transmetimit publik ruan diversitetin mediatik dhe përparon parimet e rëndësishme të vetëqeverisjes.

Shkurzimet e Kongresit ndaj transmetimit publik do të zvogëlojnë gamën dhe volumin e shtypit të lirë dhe raportimit të pavarur që ai ofron. Ronald Reagan njëherë përshkroi një shtyp të lirë si thelbësor për suksesin e Shteteve të Bashkuara në “eksperimentin e shenjtë në vetëqeverisje.” Nga ky këndvështrim, raportimi më i pavarur – jo më pak – do të jetë mjeti më i mirë për të zgjidhur çdo shqetësim për përmbajtjen partizane.