Sisa e konfliktit TPL: Pyjet rikthehen, por gratë mbajnë ende peshën dytësore

● Shteti ka rikthyer pyjet tradicionale komunitetit Pandumaan-Sipituhuta, por shfrytëzimi i tyre ka shkatërruar ekosistemin.

● Gratë duhet të mbajnë peshën dytësore: të marrin përsipër barrën ekonomike të familjes ndërkohë që kryejnë detyrat e brendshme.

● Nevojitet drejtësi ekologjike dhe gjinore përmes rehabilitimit të mjedisit dhe reformës së strukturës tradicionale më gjithëpërfshirëse.

Në vitin 2016, Presidenti Joko Widodo ose Jokowi riktheu 2.600 hektar pyje tradicionale komunitetit Pandumaan-Sipituhuta në Qarkun Humbang Hasundutan, Sumatra Veriore. Këto pyje më parë ishin pretenduar nga kompania e letrës PT Toba Pulp Lestari (TPL).

Ky fitore është fryt i luftës së gjatë të komunitetit për të rimarrë të drejtat e tyre, sidomos që nga shkatërrimi i 540 hektarëve pyjesh të aromës së kemenyanit nga PT TPL në vitin 2009.

Por, kjo fitore nuk ka rimëkëmbur plotësisht jetën e komunitetit. Pyjet që janë kthyer në pronësi të shtetit janë dëmtuar, duke bërë të pamundur që komuniteti të mbështetet më në mënyrë të plotë tek pyjet si më parë.

Studimi im i vitit 2019 në fshatin Pandumaan-Sipituhuta tregon se grabitja e mëparshme nga PT TPL ka shkatërruar zonën e mbledhjes së ujit. Si pasojë, rajoni rreth lumenjve, ku banorët jetojnë dhe bujqërojnë, është i rrezikuar nga përmbytjet dhe erozioni.

Ekosistemi i dëmtuar gjithashtu ka ulur prodhimin e haminjonit — aromën e kemenyanit që komuniteti vlerëson shumë — deri në 30%. Cilësia e kemenyanit të prodhuar është gjithashtu më e dobët, me lëngun që tani është më i thatë. Si pasojë, çmimi i shitjes së kemenyanit ka rënë nga 250,000 RRP në 150,000 RRP për kilogram.

Pesha dytësore e grave

Kur pyjet e aromës së kemenyanit (të cilat zakonisht punohen nga burrat dhe anëtarët e tjerë meshkuj të familjes) dëmtohen, shumë familje humbasin burimin kryesor të të ardhurave.

Në fund, gratë duhet të marrin përsipër barrën ekonomike të familjes duke punuar në bujqësi dhe në kopsht, ndërkohë që kryejnë detyrat e brendshme si gatimi, pastrimi i shtëpisë dhe kujdesi për fëmijët.

Studimi im tregon se gratë e komunitetit Pandumaan-Sipituhuta punojnë mesatarisht 15 orë në ditë: nëntë orë në kopsht dhe gjashtë orë në punët e shtëpisë. Ndërsa burrat kanë më shumë kohë të lirë — për pushim ose aktivitete komunitare.

Pas përfundimit të konfliktit tokë-agrar, roli i burrave në punët e shtëpisë si kujdesi për fëmijët fillon të duket. Por, barrë e grave mbetet më e madhe.

Më e rëndësishmja, dëmtimi i ekosistemit nga zgjerimi i kompanive ndikon drejtpërdrejt në zonat e punës së grave — kopshtet e kafesë dhe tokat bujqësore.

Pyjet e aromës së kemenyanit, që dikur ishin mbështetja e ujit, tani nuk janë më në gjendje të mbajnë rrjedhjen e ujit, duke shkaktuar përmbytje më të shpeshta dhe rrëshqitje të tokës. Kjo ndërpret ciklin e mbjelljes së kafesë dhe orizit, të cilat i kultivojnë gratë, duke ulur rezultatet e tyre dhe rritur rrezikun e dështimit të kulturave.

“Tani duhet të punoj më shumë. Por, çfarë arrij me këtë? Kur kompania shkatërron pyjet, ata po vjedhin të ardhmen tonë.” - Deborah, 43 vjeç

Për të lehtësuar barrën, gratë e komunitetit Pandumaan-Sipituhuta po përqendrohen në praktikën e marsiadapari — sistemin e punës së ndërsjellë ku ato ndihmojnë njëra-tjetrën për bujqësi në tokat e njëra-tjetrës. Kjo traditë jo vetëm që është zgjidhje për punën e tepërt, por edhe forcon solidaritetin ndërmjet grave.

“Për shembull, unë ndihmoj një mikë në korrjen e fasuolës të martën, dhe ajo më ndihmon të mërkurën të pastroj tokën.”

Irritues është fakti se, edhe pse kanë rol të madh, gratë mbeten të margjinalizuara. Ata nuk marrin shpërblimin e duhur për punën e tyre.

Ligji i zakonshëm i komunitetit Toba, për shembull, nuk njeh të drejtat e pronësisë së plotë të grave mbi tokën. Në shumë raste, gratë duhet të martohen për të trashëguar dhe punuar tokën familjare. Në rast të divorcit, tokat që kujdesen gjatë viteve mund të humbasin.

Ripërtëritje gjithëpërfshirëse

Lufta e grave Pandumaan–Sipituhuta tregon se zgjidhja e konfliktit tokë-agrar nuk është vetëm kthimi i tokës. Drejtësia ekologjike dhe gjinore duhet të shkojnë së bashku.

Qeveria dhe organizatat e shoqërisë civile duhet të sigurojnë që rehabilitimi i mjedisit të kryhet plotësisht pas kthimit të tokës. Dhe më e rëndësishmja, përpjekjet për rimëkëmbje duhet të përqendrohen në zonat e punës së grave.

Duhet të mbahet parasysh se konflikti tokë-agrar ka ndryshuar strukturën shoqërore dhe mjedisin e komuniteteve të prekura. Prandaj, përpjekjet për rimëkëmbje duhet të respektojnë këto dinamikë, duke u orientuar drejt drejtësisë gjinore dhe përfshirjes së plotë të grave të komuniteteve tradicionale.

Njohja e grave është gjithashtu thelbësore. Punët e grave — qoftë produktive apo riprodhuese — duhet të vlerësohen në nivel social dhe të shpërblehen në mënyrë të drejtë.

Tani, edhe pse roli i grave Pandumaan–Sipituhuta po njihet gjithnjë e më shumë, ato vazhdojnë të punojnë më shumë pa një shpërblim të denjë.

Nëse kjo situatë vazhdon, lufta e komuniteteve të vogla do të jetë si “orë i prishur që nuk është riparuar kurrë” — koha po kalon, por drejtimi i ndryshimeve nuk është në favor të tyre.