Vendet e BRICS janë protagonistë të procesit të ngadaltë dhe të gradual të de-dollarizimit të ekonomisë globale

Gjatë takimit të fundit të samitit të BRICS, një deklaratë e ish-presidentit amerikan Donald Trump tërhoqi vëmendjen: "dollari është mbret", dhe çdo vend që do të bashkohej me BRICS në adoptimin e masave antiamerikane do të përballej me pasoja, si vendosja e tarifave shtesë prej 10% mbi importet e tyre. Motivimi për kërcënimin ishte përmendja, në deklaratën përfundimtare të samitit, për forcimin e tregtisë ndërmjet vendeve të grupit, duke favorizuar përdorimin e monedhave të tyre kombëtare, duke ulur kostot e transaksionit dhe varësinë nga dollari. Por a janë këto masa vërtet antiamerikane, siç pohon Trump?

BRICS u institucionalizua si një hapësirë bashkëpunimi ndërmjet vendeve në zhvillim pas krizës financiare të vitit 2008-2009. Ndikimi i drejtpërdrejtë i kësaj situate mbi këto vende ishte më i vogël, pasi tregjet e tyre financiare ishin pak të ekspozuara ndaj titujve me rrezik shumë të lartë që shkaktuan krizën e subprime në Shtetet e Bashkuara.

Megjithatë, efektet arritën më vonë, përmes dollarit. Politikat anti-ciklike të ndërmarra nga Federal Reserve (FED) eksportuan inflacion në këto vende dhe detyruan devalvimin e dollarit, duke dëmtuar konkurrueshmërinë e eksporteve të tyre në një kontekst të ngadalësimit të ekonomisë globale. Kina, përmes një pakete të madhe stimuluese vendase, kontribuoi që ngadalësimi të mos ishte edhe më i rëndë, duke mbajtur aktivitetin ekonomik të brendshëm në ritëm të shpejtë dhe duke mbështetur kërkesën e saj për importime — përfshirë vendet e prekura nga kriza.

Hapësira bashkëpunimi ndërmjet ekonomive në zhvillim

Në këtë skenar, BRICS, pa Afrikën e Jugut, institucionalizuan grupin si një hapësirë bashkëpunimi ndërmjet ekonomive në zhvillim, me qëllim që të paraqiteshin në mënyrë të koordinuar dhe të unifikuar në qeverisjen financiare globale. Këto vende kërkonin më shumë ndikim në forumet ndërkombëtare për ekonomi, pasi kishin bërë motorë të rëndësishëm të rritjes globale dhe luajtën një rol të rëndësishëm në procesin e ri-balancimit të ekonomisë ndërkombëtare pas krizës.

Ata nuk mund të injoroheshin më si aktorë periferikë: u shfaqën si pjesë kyçe për ruajtjen e një ekonomie globale dinamike dhe të begatë. Përfshirja e Afrikës së Jugut, në vitin 2011, kishte për qëllim forcimin e legjitimitetit të grupit si përfaqësues i Jugut Global dhe vendeve në zhvillim, duke përfshirë një anëtar nga kontinenti afrikan.

Angazhime të ripërforcuara

Që nga krijimi i tij, BRICS mbrojt, ndër të tjera, reformën e kuotave të votimit të Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) dhe Bankës Botërore; për reduktimin e varësisë nga dollari — që e bën këto ekonomi të robëruara nga politika makroekonomike e Shteteve të Bashkuara, duke u udhëhequr kryesisht nga interesat e tyre, dhe forcimin e G20 si forum kryesor për qeverisjen financiare ndërkombëtare, pasi ky grup përfshin përfaqësim të vendeve në zhvillim. Në këtë kontekst, BRICS inkurajon kryerjen e transaksioneve tregtare ndërmjet anëtarëve të saj, duke preferuar monedhat kombëtare, duke synuar të zvogëlojë vulnerabilitetet e shkëmbimeve valutore.

Në samitin e mbajtur në Brazil këtë vit, ky angazhim u ripërforcua, tani në kuadër të një BRICS+, me anëtarë të rinj përtej pesë anëtarëve fillestarë. Vlen të theksohet se procesi i de-dollarizimit, i ngadaltë dhe progresiv, i ekonomisë globale, filloi pas krizës, dhe BRICS nuk është i vetmi grup vendesh i shqetësuar për të zvogëluar varësinë nga dollari. Të dhënat nga COFER (Kompozicioni i Rezervave Zyrtare të Kërkesës së Huaj), të FMN-së, tregojnë uljen graduale të rezervave valutore globale të denominuara në dollar — pa një rritje të përputhshme të rezervave në monedha të vendeve të BRICS.

Monedha të tjera po fitojnë hapësirë si aset

Në kundërshtim, monedha si dollari kanadez, dollari australian dhe franga zvicerane po fitojnë hapësirë si aset rezervë. Për më tepër, të dhënat nga rrjeti SWIFT tregojnë rritjen e transaksioneve tregtare të kryera në monedha alternative ndaj dollarit. Edhe pse ai mbetet, pa dyshim, monedha kryesore në ekonomi ndërkombëtare, monedha të tjera po fillojnë të marrin rëndësi dhe pjesëmarrje.

De-dollarizimi global është një fenomen në zhvillim, pavarësisht ngadaltësisë së tij. Fundja, një devalvim i papritur i aseteve të denominuara në dollar nuk është në interes të asnjë vendi që mbajnë rezerva të mëdha në këtë monedhë. Megjithatë, perceptimi i pasigurisë ekonomike të shkaktuar nga vendimet dhe drejtimi i politikës ekonomike të Shteteve të Bashkuara ka forcuar tendencën e diversifikimit gradual.

Politikat tregtare të papërshtatshme dhe unilaterale të qeverisë Trump vetëm e kanë forcuar imazhin e SHBA-së si burim pasigurie dhe partner ekonomik jo i besueshëm. Angazhimi i BRICS në uljen e varësisë nga dollari ka për qëllim të mbrojë ekonomitë e tyre nga vulnerabilitetet e shkaktuara nga kjo varësi. Bëhet fjalë për një strategji të reziliencës thelbësore, sidomos për vendet në zhvillim, të cilat avancimi ekonomik është çelësi për ruajtjen e stabilitetit politik dhe social.