Kthimi i Chimamanda në Lagos nuk ishte vetëm një lançim libri, por një moment kulturor

Kur u bë njoftimi për Chimamanda Adichie Ngozi’s romani i fundit Dream Count u bë, u konsiderua si një ngjarje e rëndësishme në letërsinë afrikane. Shkrimtarja nigeriane e njohur ndërkombëtarisht nuk kishte botuar një roman në 12 vitet e fundit, dhe kthimi i saj i shumë pritur shkaktoi si pritshmëri ashtu edhe spekulime. Në kontekstin post-COVID në të cilin vjen libri, shumë gjëra kanë ndryshuar në botë.

Pjesa e parë e turneut të saj të librave në tre qytete u përcoll me qëndrimin tim në Lagos si një bashkëpunëtor kuratorial në Fondacioni i Hapësirës së Artistit të Ftuar, i përkushtuar për të lehtësuar shkëmbimin kulturor dhe mbështetur praktikat krijuese. Pas Lagos, Chimamanda e mori turneun në kryeqytetin e Nigerisë, Abuja, dhe përfundimisht në Enugu, ku lindi dhe u rrit.

Lexoni më shumë: Libri i ri i Chimamanda Ngozi Adichie, Dream Count, eksploron dashurinë në të gjitha rrëmujat e saj të komplikuara

Si studjues i letërsisë afrikane, mbërrita këtu në kërkim të Lagos-it letrar. Por lidhja ime me qytetin mund të jetë gjithashtu vetëm romantike, një nostalgji e lindur nga vite leximi për të në letërsi. Pa dyshim, Lagos është një qytet i imagjinatës dhe kreativitetit.

Ngjarja e librit të Chimamandës ishte një kujtesë se yllësia letrare, kur ndodh në Afrikë, mund të ekzistojë në kushtet e saj të veta. Ajo është e rrënjosur në një imagjinatë popullore që përqafon si shkrimtarin ashtu edhe spektaklin.

Superylli i Lagos

Lansimi në Lagos u mbajt në një qendër konferencash në mbrëmjen e të premtes më 27 qershor. MUSON është një sallë qytetare shumëfunksionale e vendosur në qendër të Ishullit të Lagosit që mund të pranojë deri në 1,000 mysafirë. Dhe në këtë natë, salla ishte e mbushur plot.

Kur mbërriva, skena jashtë është duke u mbushur. Një turmë mblidhet para një banderole të madhe kanvas që mbart një imazh të ndritshëm të autorit. Nuk është vetëm një dekoratë; është një sfond. Është një rast për selfie, një shenjë digjitale që tregon që ishe aty. Madje ka edhe një hashtag për këtë: #dreamcountlagos. Njerëzit bëjnë radhë duke u pozuar para saj, duke kuruar prezencën e tyre në kornizën e atmosferës së Chimamandës.

Atmosfera është festive, elektrike. Dhe megjithatë, nën shkëlqimin e sipërfaqes, është diçka më urgjente: një urrejtje për histori, për prezencë, për kthim. Ndoshta kjo shpjegon pse njerëzit vijnë jo vetëm për të parë, por për të u numëruar.

Brenda në hol, grumbuj librash të Chimamandës janë të rregulluar bukur në tryeza të gjata. Njerëzit nuk po blejnë vetëm një kopje. Ata po blejnë disa me shpresën se autori do t’i nënshkruajë. Pamja është tërheqëse, pothuajse surreale. Në shumë pjesë të kontinentit, një lansim libri shpesh është një ngjarje e qetë. Shkrimtarët janë me fat nëse shesin disa kopje. Por kjo është diçka krejt tjetër. Kjo nuk është vetëm një lansim libri, është një moment kulturor.

Do të ishte e lehtë ta merrje ngjarjen si një takim politik lokal. Kishte një seksion VIP të rezervuar për ata që janë të njohur në Lagos, por ato dallime klase shpejt u zhdukën në energjinë kolektive të dhomës. Salla ishte e mbushur me entuziazëm të sinqertë.

Edhe pas një vonese prej më shumë se një ore, kur Chimamanda hyri në fund, u prit me duartrokitje të zjarrta. Ajo vishte një fustan të verdhë të ndritshëm, një veshje që të bën të duash të bësh selfie, e përshtatshme për shumë fansa që u nxitën përpara për të bërë selfie me të. Chimamanda, pa dyshim, është po aq ikonë e modës sa edhe figurë letrare.

Në skenë, ajo u shoqërua nga personaliteti mediatik Ebuka Obi-Uchendu, i njohur gjerësisht si moderator i shfaqjes së realitetit Big Brother Africa. Por këtu, ai ishte gjithashtu diçka më intime: miku i autores. Chimamanda madje e vlerësoi atë si një “lexues i shkëlqyer”. Kjo është një kompliment i rrallë në një botë letrare që shpesh ndan të famshmin nga angazhimi kritik.

Biseda e tyre ishte e relaksuar dhe plot me të qeshura, duke ofruar audiencës të dyja intimitetin dhe njohuritë. Chimamanda u përball me pyetjen që kishte mbetur pezull për vite me radhë: heshtjen e saj dhjetëvjeçare. Ajo foli hapur për bllokun e shkrimtarit, për dhimbjen që erdhi me humbjen e të dy prindërve të saj në një kohë të shkurtër, dhe se si ajo humbje përfundimisht ringjalli dëshirën e saj për të shkruar.

Dream Count, ajo shpjegoi, është i formësuar nga ajo prishje. Është një nga romanet kryesore post-COVID nga Afrika, dhe fokusohet në jetët e katër grave. Është një libër për dashurinë, miqësinë dhe pavarësinë.

Afrikanët lexojnë

Kur foli për personazhet e saj në skenë, sikur po fliste për të afërmit që audienca i njihte. Ata u përgjigjën duke thënë emrat e personazheve, për gëzimin e autores.

Kur e pyeta njerëzit për lansimin pasues, shumë thanë se ishte një ngjarje shumë nigeriane – e madhe, plot ngjyra, e gjallë, festive. Ishte me të vërtetë një festë që ndjehej si e përbashkët, madje edhe e gëzuar. Ishte gjithashtu një demonstrim publik i mënyrës se si letërsia mund të mbajë ende hapësirë dhe vëmendje, jo vetëm në dhomat private të leximit ose libraritë e mbushura, por në shkallë qytetare.

Lexoni më shumë: Moda e Lagosit: si bëjnë dizajnerët trendet globale unike nigeriane

Kjo ishte një ngjarje e jashtëzakonshme sepse sfidoi kliçen e lodhur se afrikanët nuk lexojnë. Njerëzit, kryesisht të rinj, dolën në qindra. Ata blenë libra, bënë selfie me autoren e tyre “të preferuar”, dhe thërrisnin emrat e personazheve fikse sikur të përshëndesnin miqtë.

Por më e rëndësishme ishte zgjedhja e Chimamanda për të punuar me një botues lokal, Narrative Landscape Press, i cili prodhoi edicionin nigerian të Dream Count që tani është i disponueshëm dhe i aksesueshëm lokal, në të njëjtën kohë me publikimin e tij në Evropë dhe Amerikën e Veriut. Vetëm kjo është një akt radikal.

Duke u kthyer në Nigeri për të lançuar librin e saj, Chimamanda gjithashtu prish supozimin se prestigji letrar afrikan duhet të vërtetohet vetëm jashtë vendit. Edhe pse ajo i përket një brezi shkrimtarësh afrikanë të formuar nga diaspora, ajo insiston aktivisht në prezencë – në kthimin në shtëpi – jo thjesht si nostalgji, por si angazhim aktiv.

Sigurisht, Chimamanda është një përjashtim. Madhështia e saj si figurë letrare globale, së bashku me lidhjen e saj të thellë me vendin, i lejon asaj të lëvizë midis botëve me lehtësi të jashtëzakonshme. Pak shkrimtarë kanë autoritetin e llojit të saj, që të tërheq vëmendjen e shumë brezave dhe klasave të ndryshme. Megjithatë, unë pashë veten duke dëshiruar që më shumë lançime librash të kishin të njëjtën ndjenjë të rastit, të kuptimit, të kthimit. Se mund të mblidhnin njerëz në kaq shumë numra, jo vetëm për të festuar shkrimtarin, por për të konfirmuar librin afrikan si diçka që ende ia vlen të mblidheni për të.

Dhe ndoshta kjo është ajo që e bëri këtë lançim libri të paharrueshëm: jo vetëm personazhi i njohur ose spektakli, por ndjenja se letërsia ende ka rëndësi këtu, dhe se ajo i takon njerëzve.