Politika gjithmonë ka qenë një lojë – por pse tani na duket sikur po na mashtron?

Donald Trump – i cili ka kaluar të paktën 45 ditë të presidencës së tij deri tani në fushën e golfit – është akuzuar edhe një herë për mashtrim, dhe kësaj radhe ka dëshmi video. Historia e gjatë e mashtrimeve të Trump në golf është mirë dokumentuar, jo më pak në "Udhëheqësi në Mashtrim: Si Shkruan Golf Trumpin" (2019), ku lexojmë se “Trump nuk mashtron vetëm në golf. Ai e hedh, e shtyp dhe e lëviz. Ai gënjen për gënjeshtrat e tij. Ai mashtron dhe bërtet dhe fluturon.”

Disa do ta njohin një stil të ngjashëm në politikën e tij. Unë shoh këtu një shenjë më të përgjithshme se politika sot është bërë një lloj i veçantë loje – një lojë që e luajnë ata me privilegje sipas rregullave të tyre, dhe në kurriz të të tjerëve. Çfarë është më shumë, unë do të argumentoja, mashtrimi në stilin trumpian rrezikon të prishë vetë lojën e politikës.

Ndihet se koncepti që politika është si një lojë nuk është aspak i ri. Mashtrimet makiavelliane ishin një tipar kryesor i jetës politike të Rilindjes. Në shekullin e 19-të, manovrat diplomatike midis Britanisë dhe interesave perandorake të Rusisë mbi Afganistanin u quajtën “loja e madhe”. Sot, strategët politikë shpesh përdorin teorinë e lojës për të menduar për një rrjedhë të mundshme të veprimeve (një shembull klasik i teorisë së lojës politike është kriza e raketave të Kubës, një version i dilemës së të burgosurve).

Politika është, në fund të fundit, një aktivitet ku njerëzit, partitë dhe qeveritë kërkojnë të avancojnë interesat e tyre në konkurrencë me të tjerët. Dhe ata e bëjnë këtë në përputhje me rregulla më shumë ose më pak të kodifikuara, qofshin këto kushtetuese dhe ligjore, ose thjesht norma shoqërore. Qytetarët e demokracive liberale zakonisht tolerojnë një shkallë të lojës politike nga përfaqësuesit e tyre, sa kohë që janë të bindur se po luajnë sipas rregullave.

Çfarë mund të jetë e re, megjithatë, është ndjenja se lojtarët politikë të sotëm kanë pak qëllim të respektojnë rregullat. Ky lloj loje ka pasoja serioze.

Në librin tim, Critical Games: On Play and Seriousness in Academia, Literature and Life (2025), argumentoj se ne jetojmë në një botë ku kufijtë midis lojës dhe seriozitetit janë bërë të rrezikshëm të paqartë. Figurat si Trump, Boris Johnson, Nigel Farage dhe homologët e tyre populistë në vende të tjera përfaqësojnë një formë të narcissizmit patologjik që rrëzon dallimin midis lojes dhe realitetit.

Johnson e trajtoi qeverinë si një zgjatim i lojës së tij të fëmijërisë “Mbretëria Botërore”. Edhe gjatë periudhës së rëndë të pandemisë COVID, ai vazhdoi të festojë, duke shkelur rregullat që kishte vendosur, ndërsa njerëzit e zakonshëm varrosën të vdekurit e tyre në izolim të bindur.

Ndërkohë, konkurrenti im në Imazhin e Një Celebriteti, Farage, është politikan i mashtrimit përkryer. Ai lulëzon në imazhin e tij qesharak por qëllimet e tij janë shumë serioze.

Mbi të gjitha, Trump, e ka kthyer zyrën oval në lojën e një foshnje narcisiste. Më shqetësues – me shpejtësi dhe seriozitet gjithnjë në rritje – mandati i tij i dytë e ka parë atë të ndryshojë rregullat e lojës sipas dëshirës së tij. Ai i ka falur insurrecionistët e Kapitolit, ka shkelur kushtetutën e SHBA-ve dhe ka flirtuar me kandidimin për një mandat të tretë.

Kur lojërat marrin kontrollin

Çfarë ndodh kur ky lloj loje narcisiste bëhet i normalizuar? Le të mendojmë pak më teorikisht për lojërat. Lojërat janë të mundshme falë rregullave, të mbështetura nga miratimi kolektiv. Lojtarët bien dakord të jenë të lidhur nga disa rregulla që presin gjithashtu të tjerët të jenë të lidhur nga ato. Duke u angazhuar në rregullat e lojës, ne pranojmë se të gjithë jemi subjekt të tyre, në mënyrë të barabartë.

Të shkelësh rregullat me dashje dhe në mënyrë të vazhdueshme – të mashtrosh sistematikisht në karta ose, në të vërtetë, në golf – është të jesh fajtor jo vetëm për shkelje të rregullave por edhe për të hyrë në kundërshtim me veten. Një lojë ku të gjithë bëjnë përjashtim për veten, ku të gjithë shkelin rregullat, do të bëhej një lojë që askush nuk do të dëshironte logjikisht ta luante – dhe do të ndalej në mënyrë efektive të jetë një lojë.

Përkundrazi, le të mendojmë për narcisistin. Në sytë e narcisistit, njerëzit e tjerë rëndësinë e kanë vetëm në atë masë sa mund të shfrytëzohen si lodra. Narcisisti gjithmonë e konsideron veten si një përjashtim. Ata marrin të drejtën të luajnë sipas rregullave të tyre. Nuk është befasuese, atëherë, që narcisistët janë sportistë të keq dhe janë të prirur patologjikisht të mashtrojnë.

Lojërat ekstreme narcisiste, ku mashtrimi nuk është përjashtim por norma, kanë efektin e shkatërrimit të lojës për të gjithë përveç narcisistit. Johan Huizinga, studiuesi i madh holandez i lojës, vuri në dukje në studimin e tij revolucionar Homo Ludens se ne priremi ta shohim mashtruesin më pozitivisht sesa shkatërruesin e lojës. “Kjo është sepse shkatërruesi i lojës shkatërron vetë botën e lojës. Ai vjedh iluzionin e lojës.” Shkatërruesi që shkatërron një iluzion duket si një lloj frikacak, vëren Huizinga. Ndërkohë, mashtruesi, për pjesën e tij, të paktën vazhdon të luajë duke luajtur lojën.

Mashtrimi i Trump, në shfrenimin dhe teprinë e tij të pastër, të kryer në sy të gjithëve, kalon në shkatërrimin e sportit. Presidenti Richard Nixon, i cili shkelte rregullat në skandalin Watergate, e bëri këtë në hije. Në fund, ai duhej të pranonte fajin e tij dhe të jepte dorëheqjen, pavarësisht se me shumë rezerva. Duke vepruar kështu, ai po luante ende duke luajtur lojën. Është e vështirë të imagjinohet Trump duke vepruar në të njëjtën mënyrë dhe duke pranuar se rregullat i vlejnë për të.

Qoftë në golf ose në politikë, mashtrimi i guximshëm dhe shkatërrues i Trump-it – dhe ai i politikanëve trumpistë rreth globit – nuk duhet të na lërë në iluzion: loja e politikës demokratike po shtrihet deri në pikën e shkatërrimit. Qytetarët e zakonshëm po mësojnë si të durojnë një lojë që duket gjithnjë e më e manipuluar. Në një situatë të tillë, thirrjet për rregulla, lëre më për ndjenjën e lojës së ndershme, shkojnë vetëm deri aty. Kur loja të thyejë përfundimisht, do të gjendemi në një fushë shumë të rrezikshme të lojës.

Kjo artikull përmban referenca për libra që janë përfshirë për arsye editoriale, dhe kjo mund të përfshijë lidhje me bookshop.org. Nëse klikoni në një nga lidhjet dhe vazhdoni të blini diçka nga bookshop.org, The Conversation UK mund të fitojë një komision.