Zgjidhja me dy shtete në Lindjen e Mesme është një politikë kryesore e SHBA për 25 vjet – a po planifikon administrata Trump një ndryshim?

Për një gjeneratë, promovimi i një “zgjidhje me dy shtete” për konfliktin izraelito-palestinez ka qenë një shtyllë kryesore e politikës së SHBA-së në Lindjen e Mesme.

Por para një konference të madhe të Kombeve të Bashkuara mbi mënyrën e avancimit të kësaj zgjidhjeje, disa po pyesin nëse Uashingtoni është duke parë për ndryshim.

Më 10 qershor 2025, ambasadori i SHBA-së në Izrael, Mike Huckabee, deklaroi në një intervistë për Bloomberg se ai është kundër krijimit të një shteti palestinez në këtë kohë, duke vënë në dukje se “nëse nuk ndodhin disa gjëra të rëndësishme që ndryshojnë kulturën [palestineze], nuk ka vend për të.” Ai shtoi se ato ndryshime “nuk janë të mundshme të ndodhin në jetën tonë.”

I pyetur nëse krijimi i një shteti palestinez është ende qëllimi i politikës së SHBA-së, Huckabee u përgjigj, “Nuk mendoj kështu.” Ai vazhdoi duke menduar për ndarjen e tokës nga një vend me shumicë myslimane për palestinezët, në vend të një atdheu të ardhshëm për ta që vjen nga zona aktualisht e kontrolluar nga Izraeli dhe Autoriteti Palestinez në Bregun Perëndimor.

Komentet nga Huckabee, një emë i emëruar politikisht nga Donald Trump dhe një Krishtërim Evangelikal pro-Israel, janë interpretuar si një sinjal që administrata Trump është potencialisht duke u larguar nga politika e gjatë e SHBA-së. Duke i dhënë besueshmëri këtij mendimi, ka qenë antipatia e administratës ndaj konferencës së OKB-së mbi zgjidhjen me dy shtete, e cila do të mbahet në Nju Jork nga 17 deri më 20 qershor.

Si një veteran 25-vjeçar i Shërbimit të Jashtëm Izraelit që ka shërbyer dy herë në ambasadën në Uashington, e di që një kthesë e tillë në politikën e SHBA-së është e mundur. Por ajo nuk është pa vështirësi, pasi administrata Trump do të duhet të paraqesë një plan alternativ për zgjidhjen e konfliktit.

Presidenti Trump kohët e fundit tregoi se është i gatshëm të shkëputet nga politikat e gjatë të SHBA-së, siç ishte rasti në vendimin e tij për të hequr sanksionet ndaj Sirisë dhe për t’u takuar me presidentin e përkohshëm të vendit, Ahmed al-Sharaa – për mrekullisht të shumë njerëzve. Por të tërhiqesh nga zgjidhja me dy shtete është diçka tjetër – ajo mund të çojë në destabilizimin e mëtejshëm të një rajoni tashmë të paqëndrueshëm.

Çfarë është zgjidhja me dy shtete?

Për një çerek shekulli, politika e SHBA-së – e mbështetur nga administratat Republikane dhe Demokrate – ka avokuar për zgjidhjen e konfliktit izraelito-palestinez përmes avancimit të një zgjidhjeje me dy shtete. Në terma praktikë, kjo do të thotë vendosjen e një shteti palestinez që përfshin popullin palestinez që aktualisht jeton në Bregun Perëndimor të okupuar dhe ndoshta në Gazën e kontrolluar nga Hamas, së bashku me shtetin e Izraelit.

Ideja që këto dy shtetet bashkëjetuese mund të ofrojnë një fund të përhershëm për konfliktin u bë zyrtarisht e njohur në qershor 2002 si pjesë e Rrugës së Mënyrës për Paqe për Konfliktin në Lindjen e Mesme të shpallur nga Presidenti i SHBA-së George W. Bush dhe miratuar nga Kwarteti Ndërkombëtar për Lindjen e Mesme, që përbëhet nga SHBA, Rusia, Bashkimi Evropian dhe OKB-ja.

Presidentët e SHBA-së George W. Bush dhe Barack Obama ndërmorën hapa aktivë për të avancuar zgjidhjen me dy shtete, duke përfshirë përfshirjen direkte në negociata midis izraelitëve dhe palestinezëve.

Dhe në mandatin e tij të parë, Trump prezantoi planin e tij, të cilin e quajti “Marrëveshja e Shekullit.” Me nënshkrimin “një zgjidhje reale me dy shtete,” ajo përcaktoi një rrugë drejt shtetësisë palestineze nëse udhëheqja politike e palestinezëve përmbushte një sërë treguesish.

Presidenti Joe Biden ka vazhdimisht ngritur zgjidhjen e dy shteteve si mënyrën më të mundshme për të zgjidhur konfliktin – edhe pas sulmeve të 7 tetorit 2023 nga Hamas dhe luftës së mëvonshme të nisur nga Izraeli në Gaza.

Por për vite, vëzhguesit ndërkombëtarë kanë johur për shqetësimin mbi mundësinë e zgjidhjes së dy shteteve përballë kundërshtimit nga qeveritë e djathta izraelite, aktivitetit të vazhdueshëm të vendbanimeve izraelite në Bregun Perëndimor, dhe udhëheqjes së dobët dhe të ndarë palestineze. Megjithatë, alternativat – duke përfshirë okupimin e vazhdueshëm izraelit, një zgjidhje me një shtet ose një konfederatë me Jordaninë – janë opcione më pak të mundshme.

Ndërgjegjësimi i mbështetjes për shtetësinë

Për këto arsye, zgjidhja e dy shteteve mbetet formula më e pranueshme për shumicën e komunitetit ndërkombëtar.

Anëtarët e vendeve të Bashkimit Evropian, vendet arabe, si dhe shumica e vendeve në Azinë, Amerikën Latine dhe Afrikë, kanë avokuar për dekada për zbatimin e zgjidhjes së dy shteteve dhe e kanë përfshirë atë në politikën e tyre të jashtme.

Konferenca e ardhshme OKB në Nju Jork, e cila do të drejtohet nga Franca dhe Arabia Saudite, synon të theksojë rëndësinë e arritjes së një rezultati me dy shtete.

Ndërsa nuk ka pritshmëri reale që kjo konferencë do të çojë në krijimin e një shteti palestinez së shpejti, ajo synon të ndërgjegjësojë mbështetjen ndërkombëtare për konceptin e shtetësisë palestineze.

Komentet e Huckabee u bënë në kontekst të konferencës së OKB-së. Dhe ato nuk janë aspak të papritura: mendimet personale të Huckabee mbi këtë temë janë shumë të njohura.

Por ish guvernatori i mëparshëm i Arkansas tani është përfaqësuesi i Shteteve të Bashkuara në Izrael, dhe kjo i jep fjalëve të tij peshë.

Kujtesë ose njoftim i qëllimit?

Ndërsa kishte spekulime të shumta se komentet pasqyrojnë një ndryshim në politikën e SHBA-së, administrata Trump nuk u shpejtua ta mbështeste atë – por as nuk u distancua nga fjalët e Huckabee.

Ndërsa lufta në Gaza vazhdon, po rritet një kuptim ndërmjet republikanëve kryesorë si dhe demokratëve kryesorë në SHBA se bisedimet për avancimin e zgjidhjes me dy shtete janë të parakohshme nëse nuk janë të pamundura aktualisht, veçanërisht duke marrë parasysh kundërshtimin e ashpër të qeverisë nacionaliste-religjore të kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu.

Por kjo nuk sugjeron që administrata Trump është domosdoshmërisht larguar nga kjo opsion për të ardhmen.

Mbase është se administrata e SHBA-së ka llogaritur se ndërsa i kushton përpjekje për të përfunduar luftën në Gaza, të paktën përkohësisht, dhe për të siguruar lirimin e pengjeve izraelite të mbajtura, bisedimet për një zgjidhje me dy shtete tani janë kundërproduktive për përpjekjet e saj.

Dhe komentet e Huckabee mund të jenë më tepër të drejtuara ndaj atyre delegatëve që po mbërrijnë së shpejti në Nju Jork për samitin e OKB-së, duke shërbyer si një paralajmërim sesa një njoftim i qëllimit.

Në një kabull të dërguar nga Departamenti i Shtetit te ambasadat e SHBA-së në mbarë botën, diplomatët amerikanë thuhet se janë kërkuar të inkurajojnë vendet të mos marrin pjesë në konferencë – jo sepse SHBA po “hiqen dorë” nga zgjidhja me dy shtete, por sepse administrata beson se konferenca mund të dëmtojë përpjekjet e saj aktuale.

Kabulli theksonte se SHBA kundërshton çdo hap që njohë njëanshëm një shtet palestinez, gjë që ndjehet se “shton pengesa të rëndësishme ligjore dhe politike për zgjidhjen përfundimtare të konfliktit.”

Fjalimi nuk ishte rastësor. Politika e SHBA-së ka qenë konsistente gjatë viteve duke deklaruar se çdo zgjidhje e konfliktit duhet të arrihet përmes negociatave ndërmjet palëve kryesore – qeverisë izraelite dhe përfaqësuesve palestinezë – të cilët duhet të shmangin marrjen e hapave unilateralë.

Duke u përpara politikës

Pavarësisht të gjithave këto, komentet e Huckabee nuk u bënë në vakum.

Ndërsa administrata e SHBA-së nuk është larguar zyrtarisht nga formula e dy shteteve, ka një numër në rritje të konservatorëve në Kongres, si dhe në komunitetin e mendimtarëve të Uashingtonit, të cilët shohin një mundësi për të sjellë një ndryshim në politikën e SHBA-së pas sulmeve të 7 tetorit.

Në mandatin e tij të parë, Trump ishte relativisht i butë në qasjen e tij. Deri tani në mandatinin e tij të dytë, ai ka dhënë pak shenja se ku qëndron në këtë çështje. Komentet e Huckabee, në këtë drejtim, mund të kenë qenë një nudge i hollë – me ambasadorin që është përpara se ku shpreson të shkojë politika.